Middelbaar onderwijs heeft update nodig

‘t Zal wel nog eens rap gaan zijn, ja, dat het een update nodig heeft.

Het vervloekte watervalsysteem, waarbij kinderen op hun elf of twaalf jaar in een zo “hoog” mogelijk (lees: zogezegd prestigieus, zogezegd interessant, zogezegd meer perspectieven biedend) ding gestoken worden, en als dat niet lukt, dat ze dan wel zullen afglijden: dat moet zo snel mogelijk weg.

In mijn tijd was dat een mentaliteit van “we zullen eerst eens proberen in de latijnse, en als dat niet gaat, moderne”. En een paar jaar later: “we zullen eerst eens proberen latijn-wiskunde, en als dat niet gaat, latijn-wetenschappen, en dan wetenschappelijke A, en dan wetenschappelijke B, en dan god verhoede economische of horribile dictu! menswetenschappen, en we spreken zelfs niet van technische of beroeps, onze kinderen zijn toch geen randdebielen?”

Of, omgekeerd, en nog veel viezer eigenlijk: kinderen in het technisch of beroepsonderwijs steken, niet omdat dat iets is dat hen boeit, maar gewoon omdat het niet in de leefwereld van de ouders op komt dat hun kind misschien liever wiskunde of talen zou doen.

En in beide gevallen zit zo’n kind op dertien, veertien jaar in een soort slow motion maalstroom: vast in een onderwijsgletsjer waar alleen nog kan afgezakt worden naar “zwakkere” richtingen, omdat er niet genoeg basis gelegd is in de eerste jaren om een degelijke keuze zelfs maar mogelijk te maken twee jaar na het begin van de middelbare school — laat staan drie of vier jaar na het begin ervan.

Ik had nooit gedacht dat het op relatief korte termijn zou mogelijk zijn om hier verandering in te brengen, al zou ik het wel ongelooflijk graag gehad hebben.

Maar kijk nu: “Middelbaar onderwijs heeft update nodig,” bloklettert De Standaard.

Voor hen is de headline dat er minder leerkrachten in de klas zullen staan in de eerste jaren middelbaar (“als een leerling in het eerste middelbaar maar vier of vijf leerkrachten voor de klas krijgt, zal de overgang van basisonderwijs naar middelbaar onderwijs zachter verlopen”, voor mij is dit het belangrijkste:

De eerste graad van het middelbaar moet volgens de experts een bredere vorming bieden en ‘definitieve studiekeuzen’ moeten pas later gemaakt worden. Vandaar het voorstel nog wel het vak Latijn, maar geen ‘richtingen Latijn’ meer aan te bieden.

De groep vindt het onderscheid algemeen/technisch/beroepsonderwijs niet meer relevant. Het bestendigt ook ‘het watervalsysteem’. De experts sluiten zich aan bij de vele scholen die al ‘proeftuinen’ opzetten om de schotten tussen die onderwijsvormen af te breken: ze groeperen richtingen voortaan in ‘belangstellingsgebieden’ zoals ‘natuur en techniek’, ‘talen en cultuur’, ‘handel en economie’. In die gebieden zijn er dan richtingen die leiden naar doorstuderen en andere die leiden naar afstuderen op 18 jaar.

Wohow.

Het was natuurlijk te voorspellen dat de reactie van de lerarenvakbonden — zo’n soort schimmig organisme dat vooral tégen vanalles is als het het status quo dreigt te verstoren — “kritisch tot negatief” was: “Ze zijn onder meer bang dat er voor de leraars veel gaat veranderen”.

Nee serieus, het staat er letterlijk: “Ze zijn onder meer bang dat er voor de leraars veel gaat veranderen”.

No shit, Sherlock. En ik maar denken dat het in het onderwijs niet alleen om de leraars, maar ook om de kinderen draaide. En het is ondertussen misschien tijd dat er voor leraars veel verandert, nee? Dat er meer respect is voor wat ze doen, en dat ze bijvoorbeeld meer middelen krijgen — wat trouwens láng niet synoniem is met “meer loon krijgen”.

En zeker dat, ik weet dat de leraars het ondertussen een beetje moe zijn, al die “hervormingen” die er eigenlijk geen zijn en het leven alleen maar lastiger maken. Maar als dit er doorkomt, is het zó een stap in de goeie richting dat het zelfs niet meer grappig is.

Ik hoop zo van allerganserharte dat er iets mee gebeurt, met het rapport-Monard. Dat we een beetje meer de richting van Finland uitgaan (zie ook alhier) en van de ons omringende landen. Dat het niet meer zo is dat er in België van héél Europa de grootste kloof is tussen rijk en arm, wat scholen en scholing betreft.

20 reacties op “Middelbaar onderwijs heeft update nodig”

  1. Ik ben geen onderwijsexpert, maar puur gevoelsmatig vrees ik dat dit wel eens zou kunnen leiden tot enerzijds kinderen die zich vervelen en anderzijds kinderen die heel veel moeite moeten doen om te kunnen volgen.

    Het watervalsysteem, waarbij ASO, TSO, BSO, KSO, … een (niet-officiële) rangorde hebben, daar ben ik tegen. Maar op 12-jarige leeftijd de kinderen al een klein beetje een richting laten inslaan, vind ik geen slechte zaak. Sommige zijn intelligent, en studeren vlot. Anderen zijn handig en hebben gouden handen. Beide zijn nodig, en beide groepen hebben een aangepaste opleiding nodig.

    Als alles zo lang mogelijk ‘algemeen’ gehouden wordt, dan gaan een aantal kinderen ‘verzuipen’ in de hoeveelheid materie. Er gaat kennis en specialisatie verloren.

    Kinderen die zeer technisch aangelegd zijn, moeten die kwaliteiten ontwikkelen en hebben -vind ik- zeer weinig aan vakken als Latijn. Kinderen met een wiskunde en/of taalknobbel, moeten die kunnen ontwikkelen en moeten niet kost wat kost ook kasten kunnen maken, of auto’s repareren.

  2. … de ons omringende landen? In pakweg Nederland zitten kinderen zo mogelijk nog meer vast in hun richtingen, en deze bepalen ook meteen wat je na het middelbaar al dan niet mag gaan studeren. Komt daar nog eens bij dat het niveau er stukken lager ligt dan hier.

  3. @e: héél erg opletten wat je precies vergelijkt.

    Als je de beste leerlingen vergelijkt in Vlaanderen, dan zitten we perfect. Als je de slechtste leerlingen vergelijkt, dan is het dramatisch.

    Om zomaar wat met cijfers te gooien: in België is de kans dat je slecht in wiskunde bent als je arm bent zes keer hoger dan als je rijk bent. Dat is de slechtste ratio in heel Europa,

    De redenen? Dat de tussenschoolse variantie (in % van de gemiddelde OESO-variantie) in België het hoogst is van heel Europa (76%, vergeleken met 8% in Zweden, 37% in Portugal, 50% in Italië). En dat er veel meer sociale segregatie is in België — en dat ongelijke scholen en sociale segregatie elkaar blijven voeden en versterken, omdat de schoolkeuze totaal vrij is.

    En “pakweg Nederland” is wel een heel ongelukkig voorbeeld: Nederland schurkt inderdaad tegen België aan, op dat vlak. 🙂

  4. Ik denk dat zo goed als iedereen wel akkoord is dat het watervalsysteem slecht is. Elke onderwijsvorm moet dezelfde waarde krijgen en de keuze zou op basis van de talenten en interesses van de leerlingen gemaakt moeten worden. In principe is er nu ook niemand die je tegenhoud om op die manier een goede keuze te maken. Alleen is er een cultuur, een mentaliteit bij het grootste deel van de bevolking dat het watervalsysteem in stand houdt. Die mentaliteit moet aangepakt worden.

    Ik weet niet of iedereen samen steken in de eerste jaren daarvoor een oplossing is. In sommige (ASO) scholen moet men nu al in één enkele richting A en B-groepen maken voor de sterkere en zwakkere leerlingen. De leerlingen die instromen worden alsmaar heterogener. Een homogene opleiding zal dit probleem enkel vergroten, vrees ik.

  5. De taak van een lerarenvakbond is de belangen van de leraren verdedigen. Ze hebben al vaak genoeg meegemaakt hoe een bende zelfverklaarde “experten” en academici nog maar eens het hele systeem ondersteboven gaan gooien met het soort van blind zelfvertrouwen dat enkel uit idiotie kan voorkomen

  6. “Ok, laten we ons kind maar eerst in de lessen Latijn en wiskunde steken, en als dat niet lukt, dan proberen we de kennisgebieden “handel en economie”, en als dat niet lukt, dan proberen we het kennisgebied “techniek”.

  7. @Matthieu: dat komt omdat “de mensen” instinctief iets beseffen wat al die intellectuelen blijkbaar niet snappen: dat je toekomstige maatschappelijke “succes” minder afhangt van je werkelijke competenties en vaardigheden, dan van de sociale groep waarin je verkeert. Daarom proberen alle ouders hun kinderen in de Latijnse te steken: niet omdat ze denken dat je daar nuttige dingen voor later gaat opsteken, maar omdat ze dan bij de “succesvolle groep” zitten.

    Het waterval-systeem is geen gevolg van het onderwijssysteem, maar van het simpele feit dat de maatschappij ZELF getrapt is.

  8. @Flippend Rund heel correct. Uit onderzoek blijkt trouwens dat 80% van de slaagkansen niet bepaald worden door het onderwijs, maar door je omgeving. Door in een omgeving te zitten die zelf gestudeerd heeft, waar iedereen rond je hard studeert, die je in contact brengt met cultuur … behaal je veel betere resultaten dan goed onderwijs.

    Het onderwijs kan een tekort op dat vlak proberen te remediëren, maar volgens mij ligt een grotere taak bij de ouders (en de maatschappij als geheel). De mentaliteit van “ze gaan dat allemaal wel op school leren, we moeten ze alleen in een goede school/richting steken” werkt niet. Dan krijg je inderdaad dat watervalsysteem, want velen kunnen Latijnse, ASO … niet aan. De ouders moeten ook meewerken aan de opvoeding.

    Hoe je dit probleem dan precies moet gaan oplossen weet ik ook niet. Maar eenheidsworst tot aan je 14/15 jaar lijkt me niet de ideale oplossing.

  9. Ik vind het altijd opmerkelijk hoe die statistieken steeds compleet het tegenovergestelde (zouden) impliceren dan wat ik zelf ervaren heb.
    Ik heb namelijk echt het gevoel dat ik -als dochter van fabrieksarbeiders zonder middelbaar diploma uit de zogenaamd “vieste coté” van mijn geboortestad- het niet beter had kunnen treffen dan in België. Ik heb op onderwijsvlak àlle kansen gekregen (& gegrepen).

    Ondertussen studeer ik bijna af als burgerlijk ingenieur en heb ik zelfs de mogelijkheid gehad om een jaar in het buitenland te studeren (allemaal dankzij beurzen en subsidies van vadertje staat).
    Wat had ik nog meer kunnen wensen? Alleszins geen eenheidsworst tot mijn 14e, ik verveelde mij nu al vaak steendood in de klas…

  10. Het watervalsysteem is inderdaad nefast voor leerlingen die minder /anders begaafd zijn en bv technisch zeer onderlegd zijn . Onze maatschappij vraagt zeer veel goed technici en vaklui .Alleen moet die hervorming van het onderwijs niet vlug vlug gebeuren en moeten mensen van het terrein leerkrachten /pedagagogische begeleiders/ mensen die met leerkrachten opleiding bezig zijn intens bij die hervormingen betrokken worden , zodat we niet opnieuw in de mislukkingen van het VSO belanden .

  11. @H ik kan je helemaal volgen, kom uit een vergelijkbare situatie en eveneens (afgestudeerd) burgerlijk ingenieur.

    Maar anderzijds blijft het wel een feit dat onderzoek van de OESO een enorme correlatie aantoont tussen sociaal-economische status en schoolprestaties/onderwijsniveau. Maar misschien is die correlatie niet zozeer financieel maar eerder sociaal: het belang dat ouders uit een lagere SES hechten aan algemene vorming vs “een vak leren”…

    Maar uiteraard blijft het een statistiek, met gemiddelden en varianties. Wij kunnen aan het uiteinde van die variantie zitten 😉

  12. ik wil de mythe van finland even demystifiëren: de slechtste leerlingen nemen niet deel aan PISA. neemt niet weg dat er in vlaanderen een probleem is en dat er kan geleerd worden van goede en slechte maatregelen in het buitenland.

  13. Zelf zit ik momenteel in het 4e economische. Ik vindt het “watervalsysteem” zoals dat hier genoemd wordt ook niet perfect, maar allemaal samen gooien in één klas vindt ik nog minder a way to go. Je kan niet ontkennen dat bepaalde lln sneller mee zijn met dingen dan andere, en dit zal alleen maar meer problemen geven in 1 gemengde klas.

    Zelf zit ik in een school die zowel ASO, TSO als BSO aanbied. Bij ons worden de BSO-klassen speciaal kleiner gehouden als anderen om persoonlijke begeleiding beter mogelijk te maken, en soms is dit ook wel nodig.

    Overigens, lln zouden in 1 klas terechtkomen om niet meer te moeten kiezen, omdat het al veel slechte gevolgen heeft gehad, maar men laat ze dan wel keuzevakken kiezen? Dat is toch net hetzelfde, alleen nóg vroeger een meer definitieve keuze maken!

    Verder zou het dan ook al moeilijker worden scholen te vinden, aangezien zeker niet alle scholen alle keuzevakken zullen aanbieden.

    Ook zijn veel vakken compleet anders in het Lager Onderwijs dan in het Secundair Onderwijs. Hoe gaan die kinderen goed kunnen kiezen? Ze weten nog helemaal niet wat het omvat? Natuurlijk, je kan ze informatie geven, maar vaak is de op scholen gegeven informatie hélemaal anders dan de realiteit. Toen ik eind het 2e jaar informatie kreeg over de studierichting economie, had ik iets helemaal anders in gedachten dan wat ik nu doe.

    Ik ben akkoord dat het huidige systeem niet het perfecte is, maar dit voorgestelde systeem is, in mijn ogen, nog minder deftig.

    Groeten,
    Wim

  14. Wij staan met onze kinderen voor het begin van die middelbare schoolcarrière. Nog een paar maanden en het is zo ver. We zijn heel blij dat we net om de hoek een zgn. ‘middenschool’ hebben, waar ze binnen het huidige kader toch proberen om zo ‘breed’ mogelijk te werken.
    Als ik lees hoe middenscholen tegen het thema aankijken, vind ik alleen maar een bevestiging van de richting die de uitgelekte studie naar voor schuift. (Zie o.m. http://www.stam-vlaanderen.be/index.php?option=com_content&view=article&id=45&Itemid=89)
    Ik hoop dan ook echt dat deze discussie door het voortijdig lekken van de studie niet in het hele verkiezingscircus verzandt.

  15. Wij wonen in Australië, waar iedereen op hetzelfde niveau begint in het Middelbaar. In jaar twee wordt er al gesplitst. De leerlingen kiezen gaandeweg vakken die hen meer liggen. Uiteindelijk kan iemand na het laatste jaar naar de unief als die meer academische vakken heeft gekozen, anderen gaan naar de vakschool om te specialiseren in technische beroepen. Beter of niet? Ik weet het niet goed. Ik hoor hier dat op sommige scholen het niveau naar beneden gaat door de mix. Dat proberen ze hier dan op te vangen door hun kinderen in niet-te-betalen-privé-scholen te steken: zelfde curriculum maar hoger sociaal niveau. Wij sturen onze dochter volgend jaar naar een public school met een goede naam. Maar jammer genoeg: geen latijn of Grieks. Dat wordt alleen in de prive scholen aangeboden, maar is niet te vergelijken met de Vlaamse Latijnse. En toch worden ze hier evengoed dokter of ingenieur en kunnen ze naar het buitenland om verder te studeren. Een andere aanpak is daarom geen slechtere aanpak, en dat moeten wij dringend beginnen inzien. Wij hameren zo op dat academische, dat we heel gauw andere dingen vergeten. De kinderen hier leren veel beter dan wij om voor een groep te praten, public speaking is een belangrijk vak hier. Er wordt ook heel erg veel aandacht besteed aan muziek en toneel op school: er zijn schoolbands en dansgroepen, toneelvoorstellingen en schoolsport teams, die onderling competities spelen. Hier wordt ook veel meer projectmatig gewerkt: samenwerken, zelfstandig leren werken, in het tweede leerjaar al leren om je huiswerk over een hele week te spreiden… De vergelijking is heel interessant.

    Voor ons is er maar een probleem: als je er een paar jaar uitpikt, en je keert dan terug naar het Belgisch systeem, heb je problemen: de twaalf jaren samen hier of in BE leveren dezelfde kennis op, aparte jaren niet. Onze jongste dochter zit hier in het vierde leerjaar intussen en kent de tafels nog niet fatsoenlijk…
    Zo zijn we nu al zeker dat onze kinderen bij onze terugkomst vooral voor wiskunde, Nederlands (uiteraard) en Frans zullen moeten bijles krijgen. Maar ze zullen geen problemen hebben met hun spreekbeurten 🙂

    Volgend jaar zullen we er een beter zicht op hebben, dan gaat de oudste naar de middelbare school. kijk maar eens: http://www.killara-h.schools.nsw.edu.au/

Reacties zijn gesloten.