Zucht, Mundo. En: open source lesboeken?

Het is experimenteertijd op school, met de leerboeken.

Nu ja, het lijkt altijd experimenteertijd op school, met die leerboeken: ik volgde het niet zo heel erg hard tot nu, maar ik heb de indruk dat er elk jaar wel bij één van de kinderen iets nieuws was. Nieuwe methode wiskunde, nieuwe boeken taal, nieuwe dit, nieuwe dat.

Ik herinner me één jaar dat de uitgever (of wiedanook, ik weet er de details niet meer van) ergens na nieuwjaar besloot om het gewoon bij de eerste helft van de boeken voor het jaar te houden. De rest gewoon niet te laten maken, of niet te drukken, endin, het kwam erop neer dat de leraars zelf maar iets in mekaar moesten smurfen.

Dit jaar hebben ze een nieuw ding van WO. WO voor wereldonderzoek, of werkelijkheidsonderricht, of wetenschappelijke opleiding, of waar de afkorting ook voor zou mogen staan. Ik vergeet het altijd — niet dat het zo belangrijk is, want ik voorzie dat het binnen een jaar of tien toch gewoon weer Biologie, Aardrijkskunde en Geschiedenis zal geworden zijn.

Het boek dat ze dit jaar volgen op school, zowel bij Zelie in het zesde als bij Louis in het vierde, is Mundo, van Die Keure. Er zijn focusthema’s die in gebieden onderverdeeld zijn (histo.mundo, geo.mundo, bio.mundo, techno.mundo en socio.mundo, omdat, u raadt het, geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, technologie en sociologie veels en veels te moeilijke termen zijn), en dan zijn er facultatieve gebiedsoverschrijdende minithema’s, en dan nog facultatieve schakelactiviteiten, en materiaal online, en allerlei.

Het klinkt allemaal fantastisch, en dat is het ongetwijfeld ook.

Tot er plots een zoon in halve paniek is omdat hij onder het kopje “ik ken deze woorden en kan uitleggen wat ze betekenen” dingen als “wetenschap” , “zuurstof”, “experiment”, “heelal”, “vulkaan” vindt, dat hij de uitleg zogezegd in zijn bronnenboek zou moeten vinden, maar dat die woorden daar helemaal niet in gedefinieerd staan.

“Wetenschap” staat er bijvoorbeeld helemaal niet in, alleen een 1-2-3-4 “denken als een wetenschapper” (ik zie – ik denk na – ik test – ik denk opnieuw na”). Okay dat dat de basis is van de wetenschappelijke methode, maar moet zo’n kind van acht of negen een definitie kunnen geven van wetenschap op basis van die 1-2-3-4?

Ik dacht dat het de bedoeling was te gaan opzoeken in een woordenboek of op het internet, maar Sandra verzekert mij dat het enkel in dat bronnenboek te doen is, dat opzoeken en synthetiseren niet voor het vierde is, wel voor het vijfde en zesde.

En dan schieten die boeken echt wel tekort, als dat de bedoeling is. Het enige dat bijvoorbeeld de term “vulkaan” vermeldt, in dat bronnenboek, is “Wij wonen op de afgekoelde korst maar binnenin is de aarde nog heel heet. Dat merk je als een vulkaan uitbarst. Dan komt de hete brij die in onze aarde zit naar buiten.”

Moet ik daaruit halen “een vulkaan is iets dat kan uitbarsten waardoor de hete brij die in onze aarde zit naar buiten komt”? Tja.

Ik snap wel dat het niet gemakkelijk moet zijn om allerlei moeilijke dingen op kindermaat te schrijven, maar ik zou me meteen een paar weken of maanden kunnen bezig houden met de inhoud van die boeken.

Dat kan zó enorm veel beter, ‘t is erg.

Zucht.

Zou het niet eens tijd worden voor een Open Source lesboekeninitiatief? Ik weet zeker dat er genoeg leerkrachten en ouders en andere zijn die zouden kunnen schrijven en foto’s maken en tekenen en video’s maken en meewerken. Binnen de grenzen van het leerplan, natuurlijk, en zowel wetenschappelijk als pedagogisch verantwoord. En dan alles Wikipedia-achtig op het internet zetten, en downloadbaar, en aanpasbaar. Niet voortdurend aanpasbaar, maar met stabiele versies natuurlijk, dat het geen eeuwig bewegend doelwit wordt en dat in de loop van een schooljaar alleen die dingen kunnen veranderd worden die mogen veranderd worden, zaken zoals preciseringen en correcties. Dat er evaluaties kunnen komen nadat een stuk gedaan is, die dan meteen opgenomen kunnen worden. Dat de beste resultaten van in de klas er ook in komen. Dat ook leerlingen mee kunnen werken, met andere woorden.

En dat er Iemand Van Het Ministerie, of wie dat ook is, een onderwijscommissie of zo, er een stempel op zet en zegt “goed voor gebruik in de klas”.

En dat scholen en leerlingen dan veel geld kunnen uitsparen en tegelijkertijd ook uitstekende altijd up to date boeken hebben?

Zucht.

11 reacties op “Zucht, Mundo. En: open source lesboeken?”

  1. Goed idee, ook voor het middelbaar, mijn echtgenote schrijft bijna elk jaar cursussen, dat is toch makkelijk in Wiki te transfereren? Zou vooral voor beginnende leerkrachten enorm veel tijd besparen.

    Rik

  2. @Wim: Creationistische wiskunde? En ook: vandaar dat het zou moeten gecontroleerd worden door Geëigende Organen.

    @i.: Tja, ik weet dat ook wel. Maar ‘t een staat het ander niet in de weg, toch? Of zijn de eindtermen ook anders?

  3. Als je wil weten wat er verwacht werd:in de voorbereiding van een les of toets moeten leraars niet alleen de vragen maar ook de antwoorden noteren. En dan achteraf -bij foute antwoorden van de leerlingen- noteren wat de remediëring is…

  4. Leerkrachten die samen een wiki opzetten ter vervanging van de klassieke handboeken, het zou zeker tot mooie resultaten kunnen leiden. Ik heb die bedenking ook al vaak gemaakt. Ooit heb ik zelfs eens een eerste aanzet gedaan (die nooit echt verder is geraakt dan dat): https://sites.google.com/site/driesvangils/

    Anderzijds merk ik dat er in het onderwijs nog veel weerstand bestaat tegen het delen van kennis en lesmateriaal. Het wordt vaak gezien als ‘anderen laten profiteren van mijn werk’.

  5. Gewoon ter verduidelijking: de eindtermen zijn voor iedereen (alle netten) hetzelfde. Elke inrichtende macht concretiseert de eindtermen in leerplannen. In de praktijk worden de leerplannen opgesteld door de onderwijskoepels via leerplancommissies. Goedkeuring vd leerplannen gebeurt door de onderwijsinspectie (= ministerie).
    De lesmaterialen die gebruikt worden door de scholen passen binnen de leerplannen. Maar niets houdt een school tegen om ander lesmateriaal te gebruiken. Dan moet de school zelf misschien wel wat opboksen tegen ‘de koepel’ die dat soms liever niet ziet gebeuren.

  6. (WO staat voor wereld-oriëntatie)

    Wat Open Source lesboeken betreft… ik denk dat er op dit moment behoorlijk veel aan ‘t bewegen is (voorbeeld: klascement.net) maar om lesboeken uit te geven heb je inderdaad een uitgever nodig en zolang dat een commercieel bedrijf is, komt er van open source weinig in huis vrees ik (wie krijgt hoeveel betaald en voor wat?).
    Wat Ilse zegt, het afschaffen van de netten zou er om te beginnen al voor kunnen zorgen dat er één coördinerend orgaan is dat zelf boeken en methodes kan beginnen uitgeven. Tijd en ruimte vrijmaken voor mensen uit het werkveld met kennis ter zake, zal echter altijd noodzakelijk blijven: ik heb vorig jaar met een paar collega’s uit andere provincies een nieuw Leerplan NT2 gemaakt in GoogleDocs, ik zou daar niet aan meegewerkt hebben zonder een beperkte vrijstelling.

  7. Beste Michel,

    Zelf heb ik ook al aan zoiets zitten denken, maar nooit tot uitvoering gebracht. Ik zit nu in mijn laatste jaar secundair en naar mijn ervaring werkt een vak, of het geven van een vak, veel beter als de leerkracht zijn/haar eigen cursus schrijft. Er staat vaak de essentie in, met goede uitleg. Vaak zijn de cursussen duidelijker als de handboeken. Zelf heb ik al verschillende keren meegemaakt dat er een (niet bepaald goedkoop) boek moest worden aangekocht dat bijna niet werd gebruikt.

    @Ivan, ik denk niet dat dat uitgeven een probleem is. Hoe ik de uitleg van Michel begrijp, en hoe ik het idee zelf ook zie, zou elke leerkracht de cursus kunnen forken om een eigen versie te maken en zoals vaak met eigen cursussen (toch in het secundair onderwijs) gebeurd kopiëert de leerkracht dan de cursussen voor de leerlingen, betaald via de schoolrekening (Voor bepaalde vakken is het ook handig de cursussen in .pdf aan de leerlingen te verstrekken, bij ons op school in mijn richting, Informaticabeheer, worden de cursussen van de vakken Systeembeheer en Software & Ontwikkeling via het e-learning systeem beschikbaar gesteld voor de lln).

Reacties zijn gesloten.