Vertaling

Beikes, wat een slechte vertaling van Jabberwocky in vrienden van de poëzie daarnet.

Alfred Kossmann en C. Reedijk waagden zich in 1947 aan een hertaling, onder de titel Wauwelwok:

‘t Wier bradig, en de spiramants
Bedroorden slendig in het zwiets:
Hoe klarm waren de ooiefants,
Bij ‘t bluifen der beriets.

‘Twas brillig, and the slithy toves
Did gyre and gimble in the wabe:
All mimsy were the borogoves,
And the mome raths outgrabe.

Spiramants, zijn dat nu echt “slithy toves”? Slithy, da’s slimy en lithe, en die gyre and gimble, dat geeft toch een indruk van rondtollen, nee? “Bedroorden slendig”, dat roept bij mij een zeker laissez-faire berusten op.

“Helemaal A waren de B, en de C deden D”, da’s hoe het eindigt in het origineel van de eerste strofe. In de vertaling lijkt het er zelfs niet op. Ik weet wel dat het geen vertaling kan zijn, maar toch een béétje erop lijken mag wel, nee? 

Pas op de Wauwelwok, mijn kind!
Zo scherp getand, van klauw zo wreed!
Zorg dat Tsjoep-Tsjoep je nimmer vindt,
Vermijd de Barbeleet.

“Beware the Jabberwock, my son!
The jaws that bite, the claws that catch!
Beware the Jubjub bird, and shun
The frumious Bandersnatch!”

To jabber, het actieve ingrediënt daarin is snelheid. Snel, frenetisch, herhaald, onbegrijpbaar. Wauwelen is ook onbegrijpbaar, maar het heeft een slome connotatie. Een jabberwock is een beest dat je van ver hoort aankomen, met verschrikkelijke klauwen, en vleugels, en een lange nek en poten, en dat griezelig klinkt, zoals een bende apen in de verte in de jungle.

Een wauwelwok is een beest dat zijn slachtoffers doodt door verveling.

Tsjoep-Tsjoep. Goeie help. Om te beginnen: het klinkt veel te scherp. Jubjub bird is het origineel. Dat klinkt donker, een sinistere vogel, die misschien vanuit het struikgewas opduikt en met een stompe bek vreselijke wonden slaat in des mensens kuiten. Tsjoep-Tsjoep is een clown die uit een circus ontsnapt is.

Zelfde laken een wambuis voor frumious Bandersnatch. Frumious. Frumious! Een bandersnatch, dat is een beest dat dingen weggrist. Dingen zoals ogen, of buikspieren, of bovenbenen. In vertaling wordt die frumious Bandersnatch een “barbeleet”.

Uh huh. Een vis, quoi.

De rest is al evenzeer om bij te huilen:

Hij nam zijn gnijpend zwaard ter hand:
Lang zocht hij naar den aarts-schavoest
Maar nam rust in lommers lust
Op een tumtumboomknoest.

En toen hij zat in diep gedenk,
Kwam Wauwelwok met vlammend oog,
Dwars door het bos met zwalpse zwenk,
Sluw borbelend wijl hij vloog.

Eén, twee! Hup twee. En door en door
Ging kler de kling toen krissekruis.
Hij sloeg hem dood en blodd’rig rood
Bracht hij het tronie thuis.

Hebt gij versnaggeld Wauwelwok?
Kom aan mijn hart, o jokkejeugd!
O, heerlijkheid, fantabeltijd!
Hij knorkelde van vreugd.

‘t Wier bradig, en de spiramants
Bedroorden slendig in het zwiets:
Hoe klarm waren de ooiefants,
Bij ‘t bluifen der beriets.

Jokkegeugd? Aargh.

In Douglas Hofstadter’s Gödel, Escher, Bach stond er een heel hoofdstuk over vertalingen van Jabberwocky. Spijtig dat de man geen Nederlands kon, of het had er meteen bij kunnen staat als voorbeeld hoe het niet moet.

Nee, deze versie is dan toch iets beter:

Il brilgue: les tôves lubricilleux
Se gyrent en vrillant dans le guave.
Enmîmés sont les gougebosqueux
Et le mômerade horsgrave.

«Garde-toi du Jaseroque, mon fils!
La gueule qui mord; la griffe qui prend!
Garde-toi de l’oiseau Jube, évite
Le frumieux Band-à-prend!»

Son glaive vorpal en main il va-
T-à la recherche du fauve manscant;
Puis arrivé à l’arbre Té-Té,
Il y reste, réfléchissant.

Pendant qu’il pense, tout uffusé,
Le Jaseroque, à l’oeil flambant,
Vient siblant par le bois tullegeais,
Et burbule en venant.

Un deux, un deux, par le milieu,
Le glaive vorpal fait pat-à-pan!
La bête défaite, avec sa tête,
Il rentre gallomphant.

«As-tu tué le Jaseroque?
Viens à mon coeur, fils rayonnais!
Ô Jour frabbejeais! Calleau! Callai!»
Il cortule dans sa joie.

Il brilgue: les tôves lubricilleux
Se gyrent en vrillant dans le guave.
Enmîmés sont les gougebosqueux
Et le mômerade horsgrave.

[meer vertalingen hier]