De onvolprezen (neenee, serieus, echt waar) mensen van Enchanté hebben al een tijd en campagne lopen voor het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid.

‘t Is vrijdag 13 februari namelijk Dikke Truiendag, de jaarlijkse sensibiliseer-eens-een-bevolking-om-verstandig-met-energie-om-te-gaan-dag.

Er is een wedstrijd aan verbonden, en tien gelukkigen winnen een energieaudit. Wat is een energieaudit? Knippenplak van de website:

In een woning kan vaak op een eenvoudige manier veel energie bespaard worden. In de eerste plaats moet worden uitgezocht waar de grote energievreters zich bevinden. Zodra die bekend zijn, kan worden gezocht naar maatregelen en oplossingen om het energieverbruik terug te schroeven. Een energieaudit geeft antwoord op de vragen waar, hoeveel en op welke manier energie in uw woning kan worden bespaard. In een energieaudit kan een onderzoek gebeuren naar het verwarmingssysteem, de isolatie van de woning, het gebruik van zonne-energie… Kortom, de volledige energiehuishouding van de woning wordt doorgelicht.

De audit gaat dieper in op de energetische aspecten van:

• de gebouwschil; dit is het geheel van vloer, muren, dak en openingen;
• de verwarmingsinstallatie;
• de productie van warm water

Wij hebben zo’n energieaudit laten doen, en miljaaaaarrrrrr als we dat hadden laten doen tien jaar geleden, we hadden een serieus fortuin uitgespaard. Hadden we het twee jaar geleden laten doen, we zouden nog een (iets minder groot) fortuin uitgespaard hebben. En nu we hem gedaan hebben, gaan we de volgende jaren alsnog een stapel geld uitsparen.

*
*   *

Zo’n audit, da’s dus echt wel het ernstige werk. Geen “meneer steek dubbel glas” of “hier mevrouw een tochtstrip” of “ik denk dat het zal beter als”, maar van vloer tot plafond, van voor tot achter, alles, álles nakijken. En dan persoonlijk deskundig advies geven.

In de praktijk:

1. Een erkende energiedeskundige aan de haak slaan. Wij hebben de bijzonder sympathieke Eddy de Baere uit het verre Lovendegem over de vloer gekregen.
2. Alle nodige documentatie bijeen zoeken: de plannen, jaarafrekeningen van gas/mazout/elektriciteit, informatie over de bestaande isolatie, facturen van verwarmingstoestellen, onderhoudsfacturen… een zak informatie dus. Wij, ahem, vonden niet meteen de laatste factuur van Electrabel, dat heeft het resultaat vertraging doen oplopen. Helemaal onze schuld.
3. Een volledig plaatsbezoek, dat gelukkig niet moest wachten op de volledige documentatie. Eddy is langsgekomen en heeft hier een dikke halve dag rondgelopen: dak, muren, vloeren, ramen en deuren opgemeten, thermische foto’s genomen, allerlei besprekingen gevoerd met Sandra.
4. Alles in een computermodel steken, overgieten met een saus deskundigheid en ervaring, en afwerken in een rapport van tientallen pagina’s vol nuttig advies, pertinent cijfermateriaal en heldere illustratie.
5. Persoonlijke toelichting van het rapport door de adviseur.

*
*    *

De resultaten, bij ons, waren redelijk ontstellend. Wij wonen in een heel oud huis: we kennen de eigenaars sinds 1325, en grondig verbouwd in 1705, en laatst grondig aangepast in 1817. Wij hebben allerlei verbouwd in 2000 (water, verwarming, vloer, plafond, ramen, deuren, electriciteit…).

Om te beginnen met het goed nieuws: de verwarmingsinstallatie die we geplaatst hebben scoort heel goed. We moeten wat meer opletten met de plaatsing van onze zetels (niet tegen de radiator, bijvoorbeeld, duh), en we zouden het afgifterendement een heel klein beetje kunnen verbeteren door reflectrende folie achter de radiatoren te plaatsen, maar zo enorm veel zou het niet zijn.

Het iets minder goede maar nog altijd goede nieuws: sanitair en warm water. Wat wij gezet hebben en in 2000 state of the art was, is dat nu niet meer. De boiler zit niet geïntegreerd in de ketel, en er is een aparte opslagtank buiten de ketelmantel. Tegenwoordig zijn die dingen geïntegreerd, en kiest men eerder voor praktisch géén opslag en een krachtigere ketel die on demand warm water maakt.

Als onze installatie ooit zou kapot gaan en we kiezen voro zo’n nieuwerwetse combiketel, zou (houd u vast) ons productierendement met 50% stijgen, en zou het opslagverlies met 30% dalen. Maar het is nu nog niet aan de orde, dus.

…en dan het slechte nieuws. De gebouwschil. Links en rechts hebben we andere huizen, langs die muren verliezen we dus niet echt warmte. Ons dak is in goede staat en geïsoleerd met 12 cm minerale wol, maar ondanks die isolatie, is het dak verantwoordelijk voor 43% van het energieverlies in ons huis. En we verliezen véél energie. Slik. De voor– en de achtermuur zijn totaal niet-geïsoleerd, langs daar verliezen we zo’n 22% van de energie. De vloer, en daar was ik nog het meest van al van geschrokken, is verantwoordelijk voor 24% van het energieverlies. De deuren en vensters, die praktisch allemaal enkel glas zijn, zijn verantwoordelijk voor zo’n 12% van het energieverlies.

Slik. Slik, slik, slik.

En alles gestaafd met cijfers, tabellen, analyse, uitleg en zelfs thermografische foto’s erbij. Bijvoorbeeld om te tonen dat de muur en het venster linksboven ons achterhuis 2 graden warmer zijn dan de rest, en dat we dus reflecterende folie achter het verwarmingstoestel zouden moeten hangen, of dat het kleine raampje linksonder bijna vijf graden warmer is dan de rest (het is geen dubbel glas, namelijk):

Of om de schabouwelijke ramp rond de voordeur te illustreren: enkel glas in de deuren en de brievenbus, te grote kieren, geen afdichting onderaan, brrrr.

Als we dit allemaal hadden geweten vóór we aan de verbouwingen begonnen waren, of tijdens de verbouwingen, of zelfs vóór we alles afgewerkt hadden, zouden we een bak geld bespaard hebben.

Het concrete advies dat we kregen, in volgorde van laagste naar hoogste prioriteit:

• Vloeren: niets aan te doen. Zo laten. Het ideaal zou zijn om de vloer te herleggen met een isolerende onderlaag, maar als we nu alles moeten uitbreken, kost het ons stukken van mensen.
• Dak: tja. Gezien er zodanig veel energie verloren gaat via het dak, zou zelf een kleine verbetering van de isolatie, relatief veel opbrengen. Maar: alles is voledig afgewerkt, en de kost van het uibreken en opnieuw afwerken zou echt veel te hoog zijn. We kregen wel een aantal detailaandachtpunten mee, waar we kleine maar belangrijke aanpassingen kunnen doen (de schoorsteen, de plaats waar bepaalde buizen door het dak gaan, dat soort zaken).
• Ramen en deuren: vervangen als er budget is. Het zou niet zó enorm veel opbrengen, maar alle beetjes helpen. De enige uitzondering is de voordeur: die vervangen we volgens het advies best zo snel mogelijk. Een nieuw kader, waar beglazing, raamwerk, deurkader en deuren helemaal op elkaar aansluiten — as opposed to het rammelding dat er nu in zit met enkel glas en kieren zo groot dat er praktisch een hand tussen kan.
• Centrale verwarming: als we een nieuwe nodig hebben, dan zo’n efficiëntere nemen. Voorlopig nog zeker een paar jaar wachten. En de ketel een grondig onderhoud laten geven.
• En, belangrijkste advies: voor– en achtergevel laten isoleren. Als ik de cijfers goed begrepen heb, zou zes centimeter isolatie op de muren ons een energiesparing van 22% opleveren. Wij gaan eens spreken met de mensen van stedenbouw, en zien wat we kunnen doen, gezien ons statuut als beschermd stadsgezicht.

Oh, en “buiten categorie” kregen we nog twee bijkomde adviezen: we zouden heel erg eventueel kunnen overschakelen op een zonneboiler in combinatie met de bestaande of nieuwe centrale verwarming (maar in ons geval zou het sop eigenlijk de kool niet echt waard zijn), en we zouden kunnen overschakelen op elektrische stroomvoorziening via fotovoltaïsche cellen (voor zo’n vijtienduizend euro en 20 m² zonnepanelen).

Het kost om en bij de vijfhonderd euro, zo’n advies. Dat is niet goedkoop, nee. Maar ik wil niet weten hoeveel geld we zouden kunnen bespaard hebben als we dit iets vroeger gedaan hadden.