Een beeld restaureren, da’s vaak zoals een huis aanpakken: één van de eerste vragen die men zich best stelt is “tot wáár gaan we gaan?”

Het huis van onze buren bijvoorbeeld: dat had naar typische begin negentiende-eeuwse Gentse empire-stijl teruggezet kunnen geworden zijn, gepleisterd en met van die typische halfcirkelvormige boogjes boven de vensters. En voor ons huis zouden we naar de trapgevel van pakweg 1730 terug kunnen gaan, compleet met een vignet op de bovenste verdieping en een vlamachtig dink bovenaan.

…maar in het geval van de buren is ervoor gekozen om terug te keren naar de achtiende-eeuwse gevel, compleet met ossenbloed en witsel, en als wij ooit onze gevel doen, kiezen we wellicht voor de gepleisterde negentiende-eeuwse hollywoodgevel met speciale kroonlijst.

Hetzelfde met beelden. Neem dit als voorbeeld (klik voor meer detail, en klik daar verder voor nog meer detail):

Een plooi/scheur door het midden heen, stof, krassen en vuiligheid, een ontbrekende hoek, en een lelijke donkere vlek over heel het midden (en vooral in de bovenste helft).

Het beeld zelf is fantastisch, vind ik: het dateert van de jaren 1880, dus ruim vóór vliegtuigen, en vóór auto’s, toen zelfs zeppelins er nog niet waren.

La sortie de l’opéra en l’an 2000, heet het, en Albert Robida is de tekenaar. We zien allemaal luchtschepen, luchtauto’s met stuurwielen en koplampen en klaxons, die aan– en afzetten van een soort helipads. Er is politie in de lucht (die mannen met de zwaarden (!)), er zijn vrouwen aan het stuur, er zijn “bussen” en “taxi’s” en eenmansvoertuigen.

Ik heb er dit van gemaakt:

Het ziet er nogal roze uit, da’s geen fout: op de rivier in de achtergrond na, had alles een roze ondergrond gekregen.

Het lastigste, en het is er nog niet helemaal uit, is de donkere verkleuring in het midden bovenaan. Het leukste om te doen was de scheur/plooi wegwerken; vóór:

en na:

…maar over scheur noch verkleuring was er ooit twijfel in mijn hoofd. Nee, in deze gind mijn innerlijke discussie over de uitsnede (de crop dat ze zeggen in ‘t Engels).

De lithografie is rechthoekig, maar eigenlijk net geen perfecte rechthoek: het geheel staat een klein beetje scheef. Zo zou de legende een halve graad in wijzerszin moeten gedraaid worden om recht te staan. De rechterkant en de bovenkant staan ongeveer recht, maar links en onderaan staan ook zo’n driekwart van een graad of zo gedraaid.

Wat gedaan? Rechthoekig afsnijden een stuk verliezen rechtsboven? Ondenkbaar! Draaien en een heel stuk bij moeten maken onderaan rechts? Nee! Gewoon zo, niet-gecropt laten met de witte rand errond? Ook niet proper.

…uiteindelijk heb ik vals gespeeld en de geschiedenis vervalst: ik heb alleen de tekst onderaan wat gedraaid, en al de rest laten staan. En ik heb bovenaan en links een stukje nietbetekenende inhoud bijgemaakt.

Tja.

‘t Is een inschatting. En als het de mensen niet aanstaat: het origineel is ook nog altijd beschikbaar.

*
*    *

Ander voorbeeld: een basebalkaartje uit 1887. Dat ding heeft er nooit echt goed uitgezien: gedrukt op goedkoop en geelachtig papier, zat bij wijze van promotie bij pruimtabak, heeft jaren overal over en weer gezwerfd, en zag er toen het ingescand werd zo uit:

Restauratie? Een aantal mogelijkheden:

• Naar de toestand van het kaartje toen het ingescand werd (en dus bijvoorbeeld alle stof ervan halen dat erop lag toen het gescand werd en eventuele kleurcorrectie).
• Naar de toestand die het zou hebben alsof het perfect bewaard was (en dus alle stof weghalen en kleurcorrectie, én bijkomend de vlekken, eventuele scheuren, afgesleten hoeken en randen, …).
• Naar de toestand die het zou hebben als het nét gedrukt was (en dus al het voorgaande, plus bijkomende kleurcorrectie om de vergeling of vervaging van de ouderdom weg te werken).

…en wat is het geworden?

Ha! Strikvraag: geen van bovenstaande. Ik heb ervoor gekozen om een versie van het prentje te maken zoals de maker het wellicht bedoeld had. Alsof er geen rode inktvlekken op zijn broek gemaakt waren tijdens het drukken, alsof het op hagelwit papier was gedrukt in plaats van op goedkoop geelachtig, en alsof de kleuren kleurecht waren:

Ook geschiedvervalsing, want het ding heeft er nooit zo uitgezien, natuurlijk. Maar wel nuttig om als illustratie te dienen bij een artikel over mijnheer Gillespie, en opnieuw: het origineel is er ook bij gelinkt.

Had ik al gezegd dat ik graag aan beelden pruts?