Hola, dacht ik bij de eerste bladzijde: ik beklaag de vertalers die hier iets van moeten maken.
Gatver, dacht ik een paar bladzijden later: dat soort gimmicky schrijverij, met van die muren tekst zonder paragrafen en zinnen van ettelijke bladzijden lang – was ik dat niet al zeer zwaar beu gelezen in de middelbare school, ergens na De man die zijn haar kort liet knippen?
(En neen, het is inderdaad geen goed teken als ik begin te schrijven over een boek terwijl ik het nog aan het lezen ben. Da’s meestal dat ik bang ben dat het me niet zal aanstaan. Zucht. Volgen: verspreide notities tijdens het lezen van The Pale King, tussen 17 en 24 juli.)
Het was al lang geleden, maar ik voel me na nog een paar tiental bladzijden als een kanaalzwemmer die net vertrokken is aan Cap Gris Nez, en plots blijkt in erwtensoep te zwemmen. ‘t Is ongetwijfeld voedzaam en goed voor u, maar erin zwemmen? Aangenaam is anders.
Ergens eind 1656 schreef Blaise Pascal: “Mes Révérends Pères, mes lettres n’avaient pas accoutumé de se suivre de si près, ni d’être si étendues. Le peu de temps que j’ai eu a été cause de l’un et de l’autre. Je n’ai fait celle-ci plus longue que parce que je n’ai pas eu le loisir de la faire plus courte.” Ik vrees dat Wallace ook ergens tegen een tijdslimiet gelopen is, hier kon nog verschrikkelijk hard in gesneden worden.
En dan vraag ik me plots af of ik aan het lezen ben over personages, dan wel over karikaturen van personages? Ik weet het niet. Eéndimensionaal zullen ze wel niet zijn, vermoed ik, daarvoor worden er echt veel te veel woorden geschreven.
Maar er is zoiets als overdrijven. Een persoon neerzetten in ettelijke bakken zinnenbrij van pointillistische stream of consciousness, en dan aan de lezer overlaten om er iets uit te distilleren, da’s ook een optie. Ik ben persoonlijk meer een voorstander van boeken waar de schrijven er zélf net wat meer werk in steekt.
Nog maar 6% van het boek, en less zou verdomd serieus veel more zijn, dacht ik bij het begin van §7. ‘t Is voorlopig vooral fucking vermoeiend, David Foster Wallace.
Ik lag in bed toen ik aan 11% van het boek raakte, en ik kreunde luidop “urgh, néé”. “Author’s Foreword”, is de titel van het hoofdstuk, en het is exact dat: DFW die ons aanspreekt. Om ons, ook weer veel te lang en veel te gedetailleerd, uit te leggen dat het écht allemaal gebeurd is. Manifest niet, natuurlijk, hij zegt het zélf, alleen “The characters and events in this book are fictitious” is echt écht waar. Cringe. Cringe, cringe, cringe. Scholier-van-twaalf-cringe.
…en dan gaat het gewoon weer verder, het boek. 16%, en alweer ettelijke pagina’s over een jongen die veel zweet. Ik weet op het eerste gezicht niet of het een nieuw personage is of niet. En ik heb bij deze besloten niet meer álle voetnoten te lezen.
(nog een paar dagen verder) Ik weiger dit boek neer te leggen.
Ik lees hier en daar flitsen van dingen die graag zou lezen, ik vermoed dat er ergens iets aan de hand is en dat ik op termijn zal zien dat wat een eindeloze reeks onverbonden nonsens lijkt, eigenlijk een ingenieuze kaleidoskoop zal zijn, maar miljaar.
Ik zit over de helft van het boek, zegt de teller van mijn Kindle me, en het steekt me als sinds veel te veel tijd enorm veel te veel tegen. Hier en daar een flits en dan weer een dood eind, dat is het patroon zowat tot nog toe. Kijk, omdat gedeelde smart halve smart is, bij deze §25:
‘Irrelevant’ Chris Fogle turns a page. Howard Cardwell turns a page. Ken Wax turns a page. Matt Redgate turns a page. ‘Groovy’ Bruce Channing attaches a form to a file. Ann Williams turns a page. Anand Singh turns two pages at once by mistake and turns one back which makes a slightly different sound. David Cusk turns a page. Sandra Pounder turns a page. Robert Atkins turns two separate pages of two separate files at the same time. Ken Wax turns a page. Lane Dean Jr. turns a page. Olive Borden turns a page. Chris Acquistipace turns a page. David Cusk turns a page. Rosellen Brown turns a page. Matt Redgate turns a page. R. Jarvis Brown turns a page. Ann Williams sniffs slightly and turns a page. Meredith Rand does something to a cuticle. ‘Irrelevant’ Chris Fogle turns a page. Ken Wax turns a page. Howard Cardwell turns a page. Kenneth ‘Type of Thing’ Hindle detaches a Memo 402-C(1) from a file. ‘Second-Knuckle’ Bob McKenzie looks up briefly while turning a page. David Cusk turns a page. A yawn proceeds across one Chalk’s row by unconscious influence. Ryne Hobratschk turns a page. Latrice Theakston turns a page. Rotes Group Room 2 hushed and brightly lit, half a football field in length. Howard Cardwell shifts slightly in his chair and turns a page. Lane Dean Jr. traces his jaw’s outline with his ring finger. Ed Shackleford turns a page. Elpidia Carter turns a page. Ken Wax attaches a Memo 20 to a file. Anand Singh turns a page. Jay Landauer and Ann Williams turn a page almost precisely in sync although they are in different rows and cannot see each other. Boris Kratz bobs with a slight Hassidic motion as he crosschecks a page with a column of figures. Ken Wax turns a page. Harriet Candelaria turns a page. Matt Redgate turns a page. Ambient room temperature 80° F. Sandra Pounder makes a minute adjustment to a file so that the page she is looking at is at a slightly different angle to her. ‘Irrelevant’ Chris Fogle turns a page. David Cusk turns a page. Each Tingle’s two-tiered hemisphere of boxes. ‘Groovy’ Bruce Channing turns a page. Ken Wax turns a page. Six wigglers per Chalk, four Chalks per Team, six Teams per group. Latrice Theakston turns a page. Olive Borden turns a page. Plus administration and support. Bob Mc-Kenzie turns a page. Anand Singh turns a page and then almost instantly turns another page. Ken Wax turns a page. Chris ‘The Maestro’ Acquistipace turns a page. David Cusk turns a page. Harriet Candelaria turns a page. Boris Kratz turns a page. Robert Atkins turns two separate pages. Anand Singh turns a page. R. Jarvis Brown uncrosses his legs and turns a page. Latrice Theakston turns a page. The slow squeak of the cart boy’s cart at the back of the room. Ken Wax places a file on top of the stack in the Cart-Out box to his upper right. Jay Landauer turns a page. Ryne Hobratschk turns a page and then folds over the page of a computer printout that’s lined up next to the original file he just turned a page of. Ken Wax turns a page. Bob Mc-Kenzie turns a page. Ellis Ross turns a page. Joe ‘The Bastard’ Biron-Maint turns a page. Ed Shackleford opens a drawer and takes a moment to select just the right paperclip. Olive Borden turns a page. Sandra Pounder turns a page. Matt Redgate turns a page and then almost instantly turns another page. Latrice Theakston turns a page. Paul Howe turns a page and then sniffs circumspectly at the green rubber sock on his pinkie’s tip. Olive Borden turns a page. Rosellen Brown turns a page. Ken Wax turns a page. Devils are actually angels. Elpidia Carter and Harriet Candelaria reach up to their Cart-In boxes at exactly the same time. R. Jarvis Brown turns a page. Ryne Hobratschk turns a page. ‘Type of Thing’ Ken Hindle looks up a routing code. Some with their chin in their hand. Robert Atkins turns a page even as he’s crosschecking something on that page. Ann Williams turns a page. Ed Shackleford searches a file for a supporting document. Joe Biron-Maint turns a page. Ken Wax turns a page. David Cusk turns a page. Lane Dean Jr. rounds his lips and breathes deeply in and out like that and bends to a new file. Ken Wax turns a page. Anand Singh closes and opens his dominant hand several times while studying a muscle in his wrist. Sandra Pounder straightens slightly and swings her head in a neck-stretching arc and leans forward again to examine a page. Howard Cardwell turns a page. Most sit up straight but lean forward at the waist, which reduces neck fatigue. Boris Kratz turns a page. Olive Borden raises the little hinged flag on her empty 402-C box. Ellis Ross starts to turn a page and then stops to recheck something higher up on the page. Bob McKenzie hawks mucus without looking up. ‘Groovy’ Bruce Channing worries his lower lip with a pen’s pocket clip. Ann Williams sniffs and turns a page. Matt Redgate turns a page. Paul Howe opens a drawer and looks inside and closes the drawer without taking anything out. Howard Cardwell turns a page. Two walls’ paneling painted over in Baker-Miller pink. R. Jarvis Brown turns a page. One Chalk per row, four rows per column, six columns. Elpidia Carter turns a page. Robert Atkins’s lips are soundlessly moving. ‘Groovy’ Bruce Channing turns a page. Latrice Theakston turns a page with a long purple nail. Ken Wax turns a page. Chris Fogle turns a page. Rosellen Brown turns a page. Chris Acquistipace signs a Memo 20. Harriet Candelaria turns a page. Anand Singh turns a page. Ed Shackleford turns a page. Two clocks, two ghosts, one square acre of hidden mirror. Ken Wax turns a page. Jay Landauer feels absently at his face. Every love story is a ghost story. Ryne Hobratschk turns a page. Matt Redgate turns a page. Olive Borden stands and raises her hand with three fingers out for the cart boy. David Cusk turns a page. Elpidia Carter turns a page. Exterior temperature/humidity 96°/74%. Howard Cardwell turns a page. Bob McKenzie still hasn’t spit. Lane Dean Jr. turns a page. Chris Acquistipace turns a page. Ryne Hobratschk turns a page. The cart comes up the group room’s right side with its squeaky wheel. Two others in the third Chalk’s row also stand. Harriet Candelaria turns a page. R. Jarvis Brown turns a page. Paul Howe turns a page. Ken Wax turns a page. Joe Biron-Maint turns a page. Ann Williams turns a page.
En om de zoveel §’s een andere stijl, nu eens eerste persoon, dan eens derde, nu eens toneelstuk, dan eens… ah ha ha. So very, I dunno, Joycean. Wacht, neen: in 1920 was dit misschien risqué en boeiend en nieuw, ik vind dit anno nu gewoon geeuw. Of misschien moet ik The Commitments achterna en het (ik parafraseer, die film is zelf ook alweer een eeuw geleden) gewoon self-indulgent literary masturbation noemen.
Mocht het nog niet opgevallen zijn: ja, ik ben kwaad. Ik ben nijdig op David Foster Wallace en zijn pretentieuze stapel hoofdstukken, omdat hij erin geslaagd is om mij er tegen op te doen zien om mijn Kindle open te slaan. In plaats van verder te lezen, heb ik de afgelopen tijd de drie volledige reeksen van Black Books herbekeken, Defiance bijgebeend, seizoen 7 en het begin van 8 van Dexter gedaan, en wel zeker tien films bekeken. In plaats van te lezen, wat ik eigenlijk liever had gedaan.
Hier en daar zijn er nog altijd stukken die ik goed vind, daar niet van. Hier en daar zijn er zelfs hoofdstukken die ik graag lees. Maar dit is geen boek. Dit is een aaneenplaksel van hoofdstukken.
(nog anderhalve dag later)
En ik blijf koppig weigeren het op te geven. Opgeven is Wallace laten winnen. Ik zit ondertussen aan §50 (89%) en het einde is in zicht. Ik verwacht geen zware dramatische ontknoping of zo, het is me al een eeuw duidelijk dat het meeste dat ik mag verwachten een vissenstaart zal zijn.
…
Erm hang on. Er is geen §51?!! Het eindigt met een resem “Notes and asides” van een uitgever, en die uitgever is niet nóg maar eens een “ho ho zie mij literatuur schrijven jong”-vondst, maar het is gewoon een échte uitgever, die écht schrijft over écht gevonden notities en dingen op het échte manuscript van Wallace.
Blijkt dat die gast verdorie gestorven is. En dat ik een onafgewerkt boek aan het lezen was! “He died in 2008, leaving behind unpublished work of which The Pale King is a part”, zegt de flaptekst, die ik (Kindle zijnde) pas helemaal op het einde lees.
Klootzak. Da’s een week van mijn leven die ik niet terugkrijg. Ik ga nog eens écht mijn regel van “zo weinig mogelijk over het boek lezen op voorhand” moeten opgeven.
*
* *
Ja, er zitten uitstekende stukken in dit manuscript. Rake observaties en goed geschreven delen zo. Maar elk degelijk stuk staat verdronken tussen riemen en riemen verschrikkelijk saaie (en pretentieus saaie) navelstaarderij.
En bovendien: James Joyce zou de Franse vertaler van Ulysses, Jacques Benoîst-Méchin, gezegd hebben “I’ve put in so many enigmas and puzzles that it will keep the professors busy for centuries arguing over what I meant, and that’s the only way of insuring one’s immortality.”
Het kan zijn dat het allemaal de schuld is van de mensen die al die ettelijke bladzijden postuum gepubliceerd hebben, maar ik heb de indruk dat het David Foster Wallace zelf was die bijzonder bewust precies hetzelfde spelletje wou spelen als Joyce. En dat stoort me mateloos, ja.
Bah.
Reacties
15 reacties op “Gelezen: The Pale King”
Ik heb ongeveer de helft van de tekst gelezen en ben dan gestopt. Ik snap niet welke duistere krachten jou overtuigen om dit boek dan niet gewoon neer te leggen en met een andere te beginnen 🙂
Koppigheid. Zuivere koppigheid. 🙂
Om de smaak weg te spoelen: een leestip die misschien aansluit bij uw interesses: Peter Brown, Through the Eye of a Needle: Wealth, the Fall of Rome, and the Making of Christianity in the West, 350-550 AD
…dat zou wel eens kunnen kloppen. Heel graag zijn The World of Late Antiquity: AD 150-750 en ook The Cult of the Saints: Its Rise and Function in Latin Christianity gelezen. 🙂
Misschien is dit nog wel iets voor je: “Als op een winternacht een reiziger ” van Italo Calvino.
Vreemd wat een reeks leesnotities van iemand die je niet persoonlijk kent met een mens kan doen: als een loeiharde stomp in mijn maag voelde het. Ik ben bevooroordeeld, uiteraard, maar voor mij is The Pale King het beste boek dat ik de laatste 10 jaar gelezen heb. Dat iemand anders dat niet vindt, vind ik niet eens zo erg, maar ik had het je aangeraden omdat ik er oprecht van overtuigd was dat het boek je op verschillende vlakken zou raken, en het doet me wat nu dat niet het geval blijkt. Als je me toestaat:
(1) Ik snap niet waarom je pas aan het einde doorhad dat dit een onafgemaakte, postuum uitgegeven tekst is. Dat staat in het voorwerk (‘An Unfinished Novel’ is nota bene de ondertitel), en er is een inleiding van de editor van vijf bladzijden waarin de dood van de auteur en de samenstelling van het manuscript worden besproken. Dan had je vooraf geweten dat sommige hoofdstukken compleet af zijn (§1 en §6 en §36 bv., die eerder ook los verschenen zijn), en dat andere inderdaad misschien nog wat hadden kunnen worden bijgevijld. Er zijn wel meer geniale boeken die een fragment gebleven zijn, dat hoeft niets af te doen aan de leeservaring.
(2) Maar qua stijl: ik had niet gedacht dat je je niet zou laten afschrikken door wat op het eerste gezicht een inderdaad erg zware en misschien ietwat pompeuze woordenbrij lijkt – je oordeel over wat komen ging stond wellicht ergens in het midden van §2 al vast, hoewel de erwtensoep daar een weergave is van de gedachtestroom van Sylvanshine, die verschillende mentale balletjes in de lucht probeert te houden en wiens gepieker met hem op de loop gaat. De stijl heeft een functie: het is inderdaad niet plot-driven, helemaal niet, maar met die 20 pagina’s heb je echt wel een idee wie Sylvanshine is, waar hij mee zit en wat er op het spel staat. En de stijl van §2 wijkt toch enorm af van wat DFW in de hoofdstukken §3-6 doet? Pas §7 is er dan weer Sylvanshine, en zelfs dan een heel stuk lichter, op incursions zoals die over Cheryl Ann Higgs na.
(3) Daarmee samenhangend, in het algemeen: waarom moeten literaire technieken per se ‘nieuw’ zijn? Het is niet omdat het werk je af en toe aan Joyce (en ik voeg eraan toe: Pynchon, Barth, Melville, Perec, Proust, DeLillo, McCarthy, Anderson …) doet denken dat de daar gebruikte stijlen en narratieve ingrepen niet nog steeds waardevol kunnen zijn. Als een auteur een bewustzijnsstroom wil weergeven, dan is de gekozen techniek uit §2 toch volstrekt adequaat? Er worden toch ook nog steeds briefromans geschreven? Dat is helemaal geen gimmick, en daar is toch helemaal niets op tegen, behalve dan dat je dat niet graag leest? Om dan te gaan toeteren: hela helaba, dat is van Joyce gepikt en zo belegen, in plaats van te kijken waar het inhoudelijk om gaat, daarmee doe je de tekst (en de lezer van je leesverslag) onrecht aan.
(4) Want: wat helemaal ontbreekt in je verslag is de inhoud en de thematiek, waar ik van gedacht had dat ze je zou aanspreken of dat ze ergens herkenbaar zouden zijn – de psyche van mensen die noodgedwongen enkel toegang hebben tot hun eigen gedachten en angsten en die desondanks intermenselijke relaties willen/moeten aangaan (c.q. David Cusk en de fictionele jonge David Wallace zelf, die me erg aan sommige van je ik-vlucht-naar-de-binnenkoer-want-er-staat-iemand-voor-de-deur-verhalen alhier herinnerden), het nut van belastingen en burgerzin, zingeving in het algemeen, obsessieve en compulsieve handelingen, hang naar overdreven gedetailleerdheid en de mogelijkheden en gevaren ervan … en dat alles tegen een achtergrond van de jaren 80 in een overheidsdienst, een dienst bovendien die geen klare taal spreekt. Je hebt het enkel over (slechts een deel van) de stijl van het boek en je ergernissen over een aantal narratieve aspecten en de eigenaardigheden van een handvol personages, aan de inhoud ga je compleet voorbij.
(5) Wat ook helemaal ontbreekt is aandacht voor de menselijkheid van hoe Wallace hij met zijn personages omgaat en de hele speciale vorm van humor waarmee hij dat doet – DFW lezen betekent voor mij met een traan op mijn wang een nerveuze giechel moeten onderdrukken. Ja, er zit veel slapstick in, maar bv. §5 (de introductie van Stecyk, de jongen die bij alles en iedereen zijn beste beentje voorzet) is zo intens droef en zo intens grappig dat je alle hoeken van de kamer ziet. De christelijke Lane Dean Jr. en de worsteling met de hyprocrisie van zijn abortuswens en het gevolgen die het niet uitspreken van zijn gedachten hebben (dat hoofdstuk kan de geïnteresseerde lezer bij wijze van proeve nalezen op de website van The New Yorker), de om de dood van zijn vader heen pratende Chris Fogle en zijn (hilarische en intens droevige) epifanie in het verkeerde leslokaal aan de universiteit, de gruwelijke jeugd van Toni Ware (§8 is een hommage aan McCarthy die het origineel meer dan overstijgt), etc. etc. DFW slaagt er voor mij in heel tragische figuren op een manier te beschrijven die ze niet te kakken zet (behalve misschien hier en daar de jonge David Wallace in §24 zelf – de overdreven op zichzelf teruggeplooide gedachten en nerveusheid over de autorit en de aankomst in het REC zijn haast een parodie op de (hilarische) essays van de auteur zelf, maar de hautaine houding van zijn fictionele jonge zelf staat zo ver af van de toon van de rest van het boek dat dat (voor mij althans) waarachtig ironisch wordt (het is een afrekening met zichzelf: wie gelooft immers voetnoot 3 van §24, waarin DW de monoloog van Chris Fogle als leeg gezwets afdoet, itt tot wat hijzelf te berde brengt, zeker op de manier waarop hij dat vervolgens doet?) – wat na decennia hersendodende ironie niet voor de hand ligt.
(6) Een anekdote: toen ik met §50 aan de slag was, werd ik toen ik er met mijn vriendin over sprak en probeerde te vatten wat er me eraan raakte door zo’n intense golf verdriet bevangen dat we samen, zomaar naast elkaar in de zetel, tranen met tuiten hebben gehuild. En dat nota bene over een hoofdstukje van een pagina lang waarin een relaxatiesessie op kantoor wordt beschreven, meer niet. Welke auteur doet Wallace dat na?
(7) Dat ingrepen als ‘Author’s Foreword’ in §9 je storen, kan ik ergens wel begrijpen, maar weet ook dat DFW wel degelijk weet dat dat not done is, en dat hij dat vervolgens toch doet, draagt toch bij tot de hele grap, want daar gáát het hele §9 toch over? Dat hoofdstuk is overigens zo goed gedocumenteerd, zo goed geschreven en zo spitsvondig (het bijverdienmodel aan de universiteit! de onterechte schorsing! het familielid met de lange arm! het zogezegde verblijf in de IRS!) dat er helemaal niets tenenkrommends aan is.
(8) Ik vind het retorisch oneerlijk dat je de verder niet geïnformeerde lezer het geciteerde §25 (X turns a page) door de maag splitst om de stijl van het boek belachelijk te maken. Het gaat godbetert om 3,5 pagina in een boek van 560 pagina’s. Ja, natuurlijk, je vermeldt dat het maar één van de vele stijlen is, maar toch. Waarom geen hoofdstuk geciteerd dat je wél beviel? Er zijn fragmenten genoeg. En zelfs dan nog: §25 komt na een ellenlang hoofdstuk en is alleen al daarom een verademing, en op dat moment ken je een aantal van de personages die belastingaangiftes zitten controleren al, je weet dat het spel tussen oppervlakkige waarneming van zo’n zaal controleurs en wat er in hun hoofd omgaat (zie de gesprekken in §14) belangrijk is voor het boek (zie dan later §33 met Lane Dean Jr. en de stilstaande tijd, nog zo’n onnavolgbare tekst die ook online te lezen valt, als voorpublicatie), je zou het als een oefening in lezen kunnen beschouwen analoog aan het werk dat de controleurs uitvoeren, en er zit ook spanning in dit fragment: weer is er dat karretje met het piepende wiel, en waarom duurt het zo lang voor de cart boy komt, hoewel er een heel aantal mensen rechtstaan met hun dossiers? Ik vind dat heel bedreigend.
(9) Het is zogezegd allemaal gimmicky en literatureluur, maar wat maak je dan van bv. §22 – de novelle (100 p.) waarin Chris Fogle vertelt over hoe en waarom hij bij de belastingen terecht is gekomen? Wat is daar experimenteel en storend aan? Wat is er mis met §29 (het strontverhaal en de mugging van Diablo the Left-Handed Surrealist)? Voorbeelden te over van relatief straight geschreven hoofdstukken – het is net aangenaam en gepast dat het niet een lange auctoriële vertelstem wordt die het hele boek tot een grijze brij maakt (zoals dat in het door jou bejubelde Constellation Games het geval is bv.)
(10) Het is nogal goedkoop het citaat over Joyce’ puzzels en het egotrippen van literaire onderzoekers aan te halen. Er zijn veel auteurs die soms in die val trappen (Arno Schmidt bv., hoewel ik hem ook nog steeds steengoed vind), maar Wallace behoort daar helemaal niet toe. Alle dingen die me aan Joyce (en mythomanen als Claus bv.) storen – ik vind Ulysses een knap maar ook een knap lastig boek: te veel experiment om het experiment – ontbreken hier toch? Toegegeven, er zitten veel literaire en andere verwijzingen in, maar ofwel heb je die niet nodig om het verhaal te kunnen volgen (de CT in ‘Consolidated Thrust Regional Lines’ aan het begin van §2 is een citaat een vliegtuigscène uit Players van DeLillo), of ze zijn gewoon grappig (waarom uitgerekend Hanratty een Peanys-bordje aanvraagt in §18 is dubbel grappig als je Catch Me if You Can hebt gezien). Je gebruikt Joyce gewoon als stoplap hier.
(11) Je beschrijft je leeservaring als een inspanning tegen heug en meug, als een worsteling met het voortgangsbalkje onder aan je scherm. Ik heb bewondering voor je bereidheid alle soorten literatuur een kans te geven, maar deze roman is niet gebaat bij lezen met een oog op de klok – de analogie met Lane Dean Jr. in §33 moet je toch zelf op zijn opgevallen? Dan leg je het beter aan de kant, vind ik. Er zijn tig boeken die ik niet goed vind, maar waar ik het métier of de inhoud of de stijl of de weet ik veel van kan waarderen zonder het als bah wat een persoonlijk affront op te vatten.
Laat ik het erop houden dat ik ontzettend teleurgesteld ben dat je het niet prettig vond. Wallace heeft je immers niets gevraagd: ik heb dat gedaan. Misschien daarom dat ik dat ‘klootzak’ zo persoonlijk opnam. Ik dacht echt dat ik je er een groot plezier mee zou doen. Het zou fijn zijn er nog een over van gedachten te wisselen, maar goed, smaken verschillen.
Voor wie nog meeleest: oordeel vooral zelf. Het zou zonde zijn een fantastisch rijk boek als dit links te laten liggen op basis van dit ene leesverslag. Hopelijk kunnen de aangehaalde voorpublicaties voldoende overtuigen het toch een kans te geven. (En is het Engels je te machtig, iets waar ik jou, Michel, niet van verdenk, lees het dan in het Nederlands. Je verliest een en ander, uiteraard, maar je wint ook erg veel aan flow en algemeen tekstbegrip.) Doen!
En nu duik ik weer in Steen op steen van Wiesław Myśliwski, een ontdekking van jewelste. Al vrees ik dat jij er net als Geert, een recensent die ik nochtans anders ook waardeer, niets aan zult vinden. Te traag, te lang, te veel woorden. Maar wat voor woorden!
Ha, WordPress had reactie in de spam gestoken, is geen lange reacties met links gewoon.
(1) Na een paar slechte ervaringen met voorwoorden, lees ik geen voorwoorden meer in fictieboeken. Achteraf gezien heb ik er spijt van; ik had het moeten lezen, om een béétje de juiste context te hebben.
(2) Stijl schrikte mij niet af, maar ik vond het nodeloos vermoeiend. Een kunstje. En ik héb goeie dingen gelezen, maar voortdurend zat die stijl mij in de weg. Já, ik had het door na een tijdje, elk zijn stijl, maar het was me allemaal te geforceerd. En vandaar dat ik het, bij nader inzien, inderdaad geen eerlijke kans gegeven heb. 🙁
(3) Ik lees helemaal niet zoveel hoofletter-L literatuur, mijn referentiekader is dan ook behoorlijk beperkt. Van het lijstje was ik lang van plan om aan Pynchon te beginnen, heb ik met zeer veel plezier Melville gelezen, en heb ik in 1990 het eerste boek van A la recherche du temps perdu gelezen, wat me niet per se tegenstak, maar ook niet meteen zin gaf om verder te doen.
“Gepikt van Joyce” heb ik niet gezegd. De techniek, en da’s zuiver persoonlijk, voelde erg onhandig en gimmicky aan. De indruk die ik kreeg, zonder er ook maar iets van af te weten en met mijn beperkt kader dus, is “zal ik eens een Joyceken doen?”
(4) Euh ja, ik had het niet over de inhoud. Ik las een wereld die mij bekend voorkwam, mensen en sitiaties die herkenbaar zijn. Maar de stijl zat mij veel te vaak in de weg. En wat er (voor mij persoonlijk) overbleef als ik de stijl wegdacht, bleef niet aan mijn ribben plakken. Ja, ‘t is allemaal erg en zo. Vertel mij iets dat ik niet weet.
(5) Ik heb me doodgeërgerd aan §5. Dat is waar ik me de vraag stelde of het een karikatuur van een personage was, of een echt personage. En ik herhaal dat ik wel dingen heb gelezen die me raakten, maar bij het einde van elk nieuw hoofdstuk was ik weer bang voor wat er nú weer zou komen. Dat is nefast voor het lezen.
(6) Bij mij alvast vele boeken. Ik raak heel snel geëmotioneerd bij boeken. 🙂
(7) Het is opnieuw heel erg persoonlijk: ik heb echt letterlijk, niet gelogen, luidop “ugh, néé” geroepen in bed. En ik heb duidelijk een andere set criteria voor wat ik goed geschreven en spitsvondig vond. Het spijt me oprecht, maar het gaf me voortdurend een gevoel van “kijk eens hoe slim ik ben, kijk eens, nee, maar kijk eens”.
(8) De reden dat ik dat er zette, was niet om het in het belachelijke te trekken, maar wel omdat ik het een microcosmos van het hele boek vind. Nu eens staat er iets zó treffend (“bobs with a slight Hassidic motion”, “sniffs circumspectly at the green rubber sock on his pinkie’s tip”), dan weer iets bevreemdend (“Every love story is a ghost story”), maar het staat allemaal in zó een brij van tekst — en ja, ik weet dat dat de bedoeling is, maar het komt zo gemaakt en bewust op mij over dat ik er lastig van word.
(9) Daar is niets mis mee. Had dat in een boek apart gestaan, ik had het met plezier gelezen. Tegen dat ik daar was, was ik zó boos op de auteur dat ik het boek eigenlijk had moeten neerleggen.
(10) Mijn horizon is beperkt. Ik weet zonder Wikipedia niet wie Arno Schmidt is, ik heb geen enkel volledig boek van Claus gelezen, DeLillo had ik eerst als (Dom) DeLuise gelezen, en ik heb Catch Me if You Can gezien maar ik kan me begot niet herinneren waarom ik “Peanys” nu ook alweer grappig zou moeten vinden — laat staan dubbel grappig.
(11) Zoals ik in (9) zei: ja, ik had het moeten laten liggen. Maar nu ik lees wat je schreef, denk ik dat ik het opnieuw moet lezen, met een andere ingesteldheid.
Ik heb niéts tegen woorden of tegen traag. Sommige dingen verdienen een tweede kans. Zonder enige verwachtingen aan een boek beginnen is voor sommige boeken –dit, in casu– wellicht even verkeerd als met totaal verkeerde verwachtingen aan een boek beginnen.
(Losse bedenkingen, ben nogal computerloos dezer dagen)
Over 3 (en deels 10): De vele genoemde namen zijn voor alle duidelijk geen auteurs die je moet gelezen hebben om chocola te kunnen maken van dit boek. Het is gewoon het framework waarin DFW werkt: het is volgens mij (en ook niet volgens jou dus, maar dat las ik eerst anders) niet verkeerd een houding te zoeken tegenover een bestaande verteltraditie, hoe moeilijk dat ook is. Je hebt een andere (en erg rijke) horizon waar ik soms helemaal in verloren loop, en waar ik evenveel moeite mee heb om erdoorheen te komen. Dat hoeft het lezen van dit boek niet per se in de weg te staan. (Mocht je toch nog zin hebben: van Pynchon – die ik zelf soms vermoeiend vind – heb ik het meeste genoten van Mason a& Dixon, maar dat is ook een flinke turf.)
Over 4: Het is niet allemaal erg. “We are all of us brothers.”
Over 5: Ik kan daar inkomen. Maar dan vraag ik je: stel je dat allemaal voor waar aanneemt, net zoals je veel dingen in fantasy voor waar aanneemt, hoe rijm je dan de achtergrond van deze jongen met zijn latere taken bij de IRS? Ik vind dat op zich al interessante vraag, en mij stoort het hoegenaamd niet dat het boek dat nergens expliciet maakt.
Over 7: Wat mij interesseert: stel dat een auteur zijn lezer zou willen toespreken, net zoals dat in de 18de en 19de-eeuwse roman zo vaak gebeurt, na alle metafictionele onzin die de vroege postmodernisten hebben uitgehaald, hoe moet hij dat dan doen? En wat draagt het bij tot de tekst? En wat als het maar deels ‘echt’ is, maar wat als het fictionele eigenlijk óók een zekere waarachtigheid heeft? Dat zijn toch interessante vragen? Allez, ik vind dat toch.
Over 9: Blij dat je het stuk van Fogle wel okay vond, ondanks je gestegen aversie.
Detail over 10: Carl Hanratty is de (fictieve!) naam van de FBI-agent gespecialiseerd in financiële fraude die Frank Abgnale Jr. de hele film lang op de hielen zit. De clou is dat niemand in de film zijn naam kan uitspreken. Dat zo’n personage dan in TPK een andere (onnozele) desk name aanvraagt, vind ik behoorlijk grappig. Maar na de uitleg is het dat vast niet meer. :-))
Ik begrijp je ergernis wel, ik ken wel meer lezers die na 15 pagina’s gestrand zijn (“wat ben ik hier in godsnaam aan het lezen”), maar wie dit wel goed vind, is laaiend enthousiast. Zoals ik schreef had ik verwacht dat je dat ook zou zijn, vandaar het wrange gevoel.
Nu goed, het is wat het is!
Ik plan in om het te herlezen, beloofd. Binnen een paar maand.
Denk je dat het mogelijk is je al die honderden pagina’s leeservaring van je af te schudden? Misschien dat een stuk herlezen al volstaat?
Ik heb jaren geleden in Duitsland Sleepy Hollow gezien in de bioscoop zonder enige context vooraf, noch over de film noch over de regisseur, en me tot grote ergernis van de andere aanwezigen bescheurd om quasi alles, omdat ik er een (schitterende!) parodie in zag, maar achteraf bleek het dus een verfilming van een klassiek (en erg goed) verhaal van Irving, en toen ik de film later nog eens terugzag, was dat ontzettend raar. Doenbaar, maar raar.
(Ach, dt-fout in mijn vorige post. Nu ja, je zult het altijd zien. De hitte, meneer, de hitte. En de parende vliegen (ook nu weer) op mijn toetsenbord.)
Welzeker dat dat lukt.
(Schrap het ‘auctoriële’ in wat ik over Constellation Games schreef, want daar is er geen alwetende verteller, al voelde het wel zo aan. Ik keek het net nog even na om zeker te zijn. Wat ik bedoelde is dat in de vertelstem daar zo systematisch meer van hetzelfde is dat het na een paar (trouwens van spelfouten vergeven) hoofdstukjes pijn aan de oren doet. Goed verhaal, interessante insteek, barslecht geschreven.)
Ik vond Constellation Games “verrassend goed”, da’s nog iets anders dan dat ik er extatisch over zou zijn zo.
En het is misschien (wellicht) objectief slecht geschreven, maar het raakte mij. Het raakte mij, en dat is één van mijn criteria of ik een boek goed vind of niet.
En “spelfouten” zijn zowat mijn allerlaatste argument om een boek goed of slecht te vinden. En denk maar niet dat ik die neerbuigende verkleinende trap niet gezien had, ha! 🙂
(Sorry voor Pale King. Ik dacht dat ik echt mijn best gedaan had, maar duidelijk niet. :|)
En geraakt worden is een héél goed criterium! Daar zijn we het roerend over eens. Mijn enige punt was dat het boek op vele momenten schutterig geschreven is en ook bijzonder slecht geredigeerd is (daarvan zijn de spelfouten niet meer dan een symptoom, want neen, ik ben niet zo’n frikkerig type dat daar onmiddellijk op afknapt – ik moet voor mijn werk heel vaak steengoede auteurs redigeren die spelling erg lastig vinden).
Sorry voor het verkleinwoord, is me ontglipt. De ultrakorte hoofdstukken vielen me gewoon heel hard op. Ik had soms de idee dat de ik-schrijf-nog-snel-iets-stijl een gebrek aan diepgang moest maskeren, klopt. Jammer, want ik had dat boek ook echt graag gelezen, want het interesseerde me heel erg.
Gisteren in DS, Bijlage Letteren: de weduwe van David Foster Wallace schreef een boek over zijn zelfmoord: ” Bough Down”, van Karen green.Enkel in het Engels…