Gedomme, dat ik dit eerst gelezen heb, en niet de voorgangers. Nu ben ik helemaal gespoilerd voor Avogadro Corp: The Singularity Is Closer Than It Appears en A.I. Apocalypse. Spijtig, want er gebeuren allemaal dingen in die ik graag had gelezen: een jaar zonder internet, het ontstaan van artificiële intelligentie (emergent, niet gecreëerd), en alles. Ah well. Ik heb ze toch maar gekocht en op de leeslijst gezet.

Ik moest bij The Last Firewall regelmatig denken aan The Turing Option: Harry Harrison en Marvin Minsky (dé! Marvin! Minsky!) die in 1993 een boek schreven over 2023, met artificiële intelligentie en een mens-machine-interface en alles. De ideeën waren dacht ik interessant, maar voor zover ik het mij herinner, trok The Turing Option zelfs in de jaren 1990 al op niet veel, en toen konden de technologievoorspellingen nog min of meer plausibel overkomen. Ik vermoed dat het nu totaal onleesbaar is geworden: de ideeën waren zo ongeveer het enige dat de moeite waard waren, want de personages en het verhaal waren al helemaal banaal.

In The Last Firewall komen dingen terug die elders ook al gezien zijn, natuurlijjk. In The Turing Option zat bijvoorbeeld ook iemand die alleen kan gered kon worden door deels machine te worden en een robot met een fractal architectuur. Hier en daar zag ik gelijk verwijzingen naar Battlestar Galactica. En ik herkende veel William Gibson, of toch William Gibson zoals ik mij hem herinner van toen ik hem bijna dertig jaar geleden las.

In het kort: we zijn ergens tussen nu en The Caves of Steel. Er zijn AI’s, die bewustzijn en persoonlijkheid hebben, maar die geen volwaardige burgers zijn. Ze krijgen een klasse naargelang hun “rekencapaciteit” (I-II-III-IV-…), en mogen pas een klasse hoger gaan als hun “reputatie” goed genoeg is. Asimov’s wetten bleken onhaalbaar onpraktisch, en dus werken ze met sociale controle en reputatiepunten, die te verdienen zijn door goede werken te doen en in het algemeen een constructief lid van de maatschappij te zijn. Aan de mensen-kant: althans in de Verenigde Staten moeten mensen niet meer werken. AI’s en robots doen al het werk, en mensen kunnen, als ze dat willen, gewoon geld van de staat krijgen en in hun vrije tijd om het even wat doen.

Dat zo’n situatie rijp is voor mogelijke conflicten: nogal duidelijk.

De meerderheid van de mensen hebben neurale implants waarmee ze op het net gaan en met elkaar communiceren en alles. Het hoofdpersonage, Catherine Matthews, is voor zover we weten uniek: zij kreeg als baby zo’n implant, en kan er dingen mee doen die andere mensen niet kunnen. Voeg daaraan toe dat ze heel haar leven allerlei Oosterse gevechtssporten en meditatie en zo doet: ‘t is plots Neo meets Lisbeth Salander. Die op een avond een robot die aangevallen werd, redt, maar daarbij twee mensen dood doet en op de vlucht slaat.

En oh ja, ondertussen waren er honderden ogenschijnlijk random gekozen doden in de hele VS. En is er een anti-AI-partij die gevaarlijk wordt.

Nee, behalve degelijke korte-termijn-science fiction is het gewoon ook een aangenaam boek om te lezen: fijne personages, een spannend verhaal, actie, en alles. En voor géén geld: kopen, dus.

[van op Boeggn]