In de Verenigde Staten is een burgeroorlog gevochten Pro Life en Pro Choice — de ene kant was radikaal tegen abortus, de andere kant radikaal voor het recht van een vrouw om te doen met haar lichaam wat ze er mee wil doen.

De oorlog is uiteindelijk beslecht met een compromis:

To end the war, a set of constitutional amendments known as “The Bill of Life” was passed.
It satisfied both the Pro-life and the Pro-choice armies.
The Bill of Life states that human life may not be touched from the moment of conception until a child reaches the age of thirteen.
However, between the ages of thirteen and eighteen, a parent may choose to retroactively “abort” a child . . .
. . . on the condition that the child’s life doesn’t “technically” end.
The process by which a child is both terminated and yet kept alive is called “unwinding.”
Unwinding is now a common, and accepted practice in society.

Ahem ja. Ik had goesting om dan en daar te stoppen met lezen, want de premisse is zó belachelijk bij het haar getrokken dat ik het het bijzonder moeilijk had om er ook maar half in te geloven.

Maar goed, ‘t is Neal Shusterman, en daar heb ik andere dingen van gelezen die ik niet slecht vond, dus ben ik er maar aan begonnen. En ik heb het mij niet beklaagd: binnen het toegegeven weinig plausibele gegeven, heeft Shusterman een relatief geloofwaardige wereld met geloofwaardige personages opgebouwd.

(Ik zeg dat de wereld relatief geloofwaardig is, want we komen er bijzonder weinig over te weten. En zelfs mét suspension of disbelief voor de centrale premisse, is het nog een enorm ongeloofwaardige en rammelende wereld.)

Drie hoofdpersonages in Unwind. Connor is een typische lastige tiener, en zijn ouders hebben op zijn zestiende besloten dat hij de moeite niet meer waard is. Hij zal naar een faciliteit gebracht worden waar de “unwind” uit de titel zal gebeuren: kinderen worden in stukken gehakt, maar elk individueel stuk, van handen en armen over organen tot en met stukken hersenen, is herbruikbaar.

In deze wereld is er geen reden meer om een hartoverbrugging te doen: gewoon het oude hart vervangen door een geoogst tienerhart. Idem voor oogproblemen, of bijvoorbeeld een kapotte arm of been.

De hersenen zijn iets speciaals: die worden niet in hun geheel getransplanteerd, maar in stukken. Bijvoorbeeld om zonder moeite een taal te leren of een virtuoos pianist te worden.

Tweede hoofdpersonage is Risa. Risa is het gevolg van een andere evolutie: ongewenste kinderen kunnen niet geaborteerd worden, maar worden gewoon meteen na de geboorte ergens op de stoep voor een huis gedropt. Mensen die zo’n kind vinden, zijn verplicht het op te voeden (tot minstens hun 13, dan kunnen ze er gewoon van af als ze willen). En daarnaast zijn er stapels weeshuizen van de staat: Risa is daar in opgegroeid. Ze is een uitstekende pianiste, maar blijkbaar net niet goed genoeg bevonden.

Derde hoofdpersonage toon nóg een ander scenario: sommige kinderen worden door hun (religieuze) ouders al vanaf hun geboorte opzijgezet voor een unwind. Die kinderen gaan dan ook volledig enthousiast en vrijwillige hun niet-echt-maar-toch-dood tegemoet.

⁂

Samenloop van omstandigheden: Connor en Risa en Lev eindigen samen en op de vlucht voor de jeugdpolitie, een nieuw orgaan dat voortvluchtige jongeren opspoort. En ook voor orgaanpiraten. En dan zijn er ook nog Clappers, die doen wat hun naam zegt dat ze doen: in hun handen klappen — behalve dat het een soort geradikaliseerde kinderen zijn die iets in hun bloed hebben gekregen waardoor in hun handen klappen (of om het even welke andere schok, eigenlijk) ervoor zorgt dat ze letterlijk ontploffen.

Enfin ja, adventures & shenanigans ensue.

Ik heb vrede genomen met de slecht worldbuilding door het gewoon te bekijken als een soort Logan’s Run. Even weinig plausibel, even rijp voor een tv-serie-adaptatie (onderstaand filmpje zit vol spoilers voor de Logan’s Run, de film — niet afspelen als ge nog van plan zijt die bijna-vijftig jaar oude film te bekijken).