SMiLE is een vreemd geval. Ik ben verre van een kenner, en zoals waarschijnlijk iedereen die de late jaren 60 niet bewust meegemaakt heeft, heb ik lang gedacht dat de Beach Boys een novelty-band waren, die surfmuziek gedaan hadden, en daar in de jaren 80 nog wat van probeerden te profiteren op Nederland Muziekland en dergelijke.

Ik denk dat de klik ergens gekomen moet zijn met Derek Taylor’s documentaire It Was Twenty Years Ago Today in 1987 over het maken van Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Sergeant Pepper’s kende ik denk ik toen van voor naar achter en van achter naar voor vanbuiten, en dan te horen dat de grote Beatles dat allemaal minstens gedeeltelijk hadden gedaan als reactie op Pet Sounds was redelijk paradigm shifting qua ervaring.

Beach Boys en Brian Wilson dus. In de duistere jaren voor de Encyclopedia Galactica die het internet is, moest ik mijn toevlucht zoeken tot de mediatheek en Oor’s Popencyclopedie vor meer informatie, en daar werd ik niet veel wijzer uit. Ik begreep dat ze een paar briljante platen hadden gemaakt, dat er veel ruzie was geweest, dat Brian Wilson’s hoofd sinds decennia perte totale was, en dat was het zowat.

De platen zelf vond ik niet—we spreken hier denk ik van vóór er een FNAC was, vóór (gasp!) CD’s, toen de dieren nog spraken en in de Vlaanderenstraat klassieke muziek op LP’s met witte handschoenen over de toonbank geschoven werd. Toen muziek uit de jaren 60 uit de platencollectie van mijn vader kwam, en samen met Judy Garland vanop banden—geen cassettes, maar spoelen zo groot als een 8 inch floppy.

Dus dan maar de obligate Greatest Hits uit de mediatheek op cassette gezet, en dat was het zowat.

Jaren later kwam Brian Wilson weer boven water, met onder meer een interview in Humo meen ik me te herinneren, maar het heeft geduurd tot een paar jaar geleden dat ik me Pet Sounds gekocht heb. Ik was er redelijk van onder de indruk van—een Beach Boys-plaat is toch iets heel anders dan een collectie Beach Boys-singles—en het maakte me ook redelijk benieuwd naar Smile.

In de gouden tijd van Napster heb ik me een collectie bootlegs verzameld, onder meer ook van Smile, en ik was niet meteen zeer onder de indruk. ‘t Klonk allemaal niet erg af, en ‘t waren allemaal maar stukjes op een hoop leek het wel.

Nu niet meer dus: Wilson heeft (op zijn eentje, nog altijd ruzie met de andere overgebleven Beach Boys) de masters genomen, ze aangevuld en in de juiste volgorde gezet en er eindelijk, na 37 jaar, een plaat van gemaakt. SMiLE is een ding in drie bewegingen geworden: Americana, geschiedenis van Amerika van de Spanjarden over Plymouth Rock tot Hawaii, Cycle of Life over het leven, en The Elements, met aarde, lucht, vuur en water. En dan nog eens Good Vibrations als afsluiten.

Experiment. Eens in volgorde de ping pong Beatles-Beach Boys beluisterd:

1. december 1965: Rubber Soul
2. mei 1966: Pet Sounds
3. augustus 1966: Revolver
4. 1967-by-way-of-2004: SMiLE
5. juni 1967: Sergeant Pepper’s

SMiLE is een goede plaat, coherent, en ik luister er regelmatig naar. Maar om te gaan zeggen dat ze beter is dan Sergeant Pepper’s… mnah. En Pet Sounds is ook beter. En Revolver ook. Nè.

…pas op, dat wil niet zeggen dat het geen écht heel goeie plaat is. ‘t Is dat de andere gewoon beesten van platen zijn. Alledrie bij de beste aller tijden, zonder veel overdrijven.