Er zijn degelijke boeken, zoals mijn Clausewitz, die de regels van de typografie volgen en niet echt veel meer. En dan zijn er boeken zoals The Landmark Thucydides: a Comprehensive Guide to the Peloponnesian War, die ook al die regels volgen, maar ze tegelijk overstijgen: going above and beyond the call of duty als het ware.

Iedereen die weet wat typografie is, kan een Clausewitz maken. Niet dat het gemakkelijk is, maar toch. Tweeduizend jaar trial-and-error hebben een corpus regels geproduceerd dat redelijk vast staat. Het feit alleen al dat TeX erin slaagt om die regels met mathematische precisie te definiëren en toe te passen, toont aan dat het voor iedereen mogelijk is om iets degelijks te produceren. Niet geïnspireerd, maar toch degelijk.

Niet iedereen die weet wat typografie is, kan een Thucydides maken. Niet iedereen kan de boeken van Tufte maken. Daar is net iets meer voor nodig. Misschien is het gewoon het verder doordrijven van de regels–ze zolang en zo goed geleefd hebben dat je naar de grond ervan kan gaan, misschien is het net het doorbreken van de regels op bepaalde plaatsen, maar in ieder geval kan niet iedereen het.

Ik ga niet zeggen dat het kunst is, want daar krijg ik de kriebels van, maar wel vakmanschap. Zoals een echt mooie stoel of kast, of zoals een kathedraal of een Rembrandt. Iets dat de 99% van de mensen zelf niet zouden kunnen, maar dat onmiddellijk herkenbaar is als goed, of beter als kwaliteitsvol zoals Pirsig het bedoelt.