Op algemene (ahem, nu ja :)) aanvraag: een korte handleiding hoe beginnen met genealogie. 

Stap één. De eerste honderd jaar

Ga spreken met uw oudste familieleden, of met die ene nonkel die ooit eens een stamboom begonnen was. Met een beetje geluk weten grootouders nog precies wie hun ouders en grootouders waren, en dan is doel één bereikt: aan voorouders geraken die minstens honderd jaar geleden geboren zijn.

De reden: gegevens van honderd jaar en ouder zijn voor iedereen toegankelijk, dat maakt het eenvoudig.

(Verzamel meteen ook alle mogelijke foto- en ander documentatiemateriaal, scan het in, en vraag aan iedereen om de mensen die op de foto’s staan te identificeren.)

Stap twee. Burgerlijke stand

De Burgerlijke Stand houdt geboorten, huwelijken en overlijdens bij. En in elke akte staan aanknopingspunten. 

Voorbeeld: mijn grootvader is geboren in 1907 in Wetteren. Dat is meer dan 100 jaar geleden, dus zijn geboorteakte is beschikbaar.

Vroeger was dat lastig: de trein op naar het Rijksarchief in Beveren, en daar zoeken in microfilms. Tegenwoordig wordt het alsmaar eenvoudiger: er komen alsmaar meer documenten gescand op de website van het Rijksarchief. Om de documenten te kunnen bekijken moet je je inschrijven, en inschrijven is gratis. 

De Burgerlijke Stand is alhier te vinden — ik ga naar Oost-Vlaanderen (arrondissement Dendermonde), dan naar Wetteren, en dan naar geboorteakten: bingo! 1907 is (nog nét) beschikbaar online.

Klik op “1907-1910”, en je krijgt de omschrijving te zien:

Als je ingeschreven bent, kun je doorklikken naar “Gedigitaliseerde archiefdocumenten”:

…en daar doorklikken op een ingescande pagina. En dan is het gewoon zoeken naar de juiste datum (11 april 1907, wist ik), en aflezen:

Bij deze weet ik het volgende:

• Arthur Firmin Louis Waegenaer is inderdaad geboren op 11 april 1907 in Wetteren (oef!)
• zijn vader is Lodewijk Jozef Waegenaer
• het beroep van zijn vader was in 1907 accijnsbediende
• zijn vader was 38 in 1907 en is dus rond 1878-1879 geboren
• zijn vader is geboren in Kaprijke, en woont nu op de Statiekouter in Wetteren
• zijn moeder is Alice Maria Roelandt
• zij is huisvrouw
• ze is geboren rond 1877-1878, in Aalst

De volgende stap zouden dus bijvoorbeeld de archieven van Kaprijke kunnen zijn, om te zoeken naar Lodewijk Jozef Waegenaer. Alle geboorteakten lezen van 1878 en 1879? Neen, gelukkig:

Die “tienjarige tafels” zijn alfabetische lijsten, telkens over tien jaar, van alle namen die in de geboorteakten staan. We hebben opnieuw geluk dat juist die jaren die we nodig hadden online staan. Was dat niet het geval, dan was het richting Beveren-Waas geweest. 🙂

Onder de W van Waegenaer staan er drie, en onder meer ook degene die we zochten: Ludovicus Joseph.

Ja, ‘t is niet echt zeer leesbaar. Dat gebeurt, de kwaliteit varieert heel erg. Hier is het nog te doen: geboren in 1878, akte nummer 88. Daarmee gewapend gaan we naar de geboorteakten zelf, en is zijn aangifte op geen tijd gevonden (klik voor detail):

Het is wat kleiner en wat onduidelijker dan de vorige akte — ook dat hangt er soms van af — maar de structuur blijft dezelfde, en er staat weer vanalles nuttigs in:

• Ludovicus Josephus (Lodewijk Jozef, Louis Joseph, allemaal hetzelfde) is geboren op 26 oktober 1878 (om één uur ‘s nachts)
• zijn vader is Eduardus Waegenaer, timmerman, geboren in Zelzate rond 1844
• zijn moeder is Philomena Van de Rostijne, vroedvrouw, geboren in 1841 in Lembeke

…en dan kunnen we naar Zelzate gaan kijken:

 

• Eduardus Waegenaer is geboren op 1 september 1844 in Zelzate
• zijn vader is Joannes Ludovicus Waegenaere, timmerman, geboren rond 1806
• zijn moeder is Juliana Charlotte Bufkens, winkelierster

Um ja, geen geboorteplaats deze keer. En geen leeftijd voor de moeder dus ook geen vermoedelijk geboortejaar. Dat gebeurt ook soms.

Vervelend, maar niet onoverkomelijk. In dit geval ben ik gaan kijken naar de huwelijksakten, en kijkt, gevonden:

Een veel langer document, en met meteen ook veel meer informatie erin:

• Joannes Ludovicus Waegenaer trouwt op 25 februari 1835 met Julianna Charlotte Bufkens
• Joannes is 29 jaar, twee maand en 19 dagen oud
• hij is geboren op 6 december 1805 in Stekene, en hij woont daar ook
• zijn beroep is timmerman
• zijn ouders zijn Dominicus Waegenaer en Maria Josepha Segers, herbergiers in Stekene
• Julianna is 29 jaar tien maand en 21 dagen oud
• zij is geboren op 4 april 1805 in Zelzate, en ze woont in Zelzate
• zij is vroedvrouw van beroep
• haar ouders zijn Joannes Josephus Bufkens (overleden in Zelzate op 27 januari 1820) en Barbara Bruggeman, winkelierster in Zelzate

Hopla dus naar de geboorten voor 1805 in Stekene… awoert!

Ze staan er niet! Niets aan te doen, naar het fysieke archief!

Daar toegekomen, is het dezelfde procedure: eventueel zoeken in de tabellen, en dan zoeken in de stukken. Voor Joannes Ludovicus Waegenaer vond ik járen geleden in de geboorteakten de bevestiging dat hij geboren was op 15 Frimaire XIV, en dat zijn ouders inderdaad waren wie de huwelijksakte zei dat ze waren. 

(15 Frimaire? XIV? Ha ja, de republikeinse kalender. Tussen 1794 en 1806 werden de akten in de mooie data van Romme en Fabre d’Eglantine geschreven. Spijtig dat we dat niet nog altijd doen, anders was het vandaag Octidi 8 Messidor CCXXI).

…maar we kunnen ook gaan kijken in de overlijdens van Zelzate: ik zie dat ik zijn overlijdensdatum helemaal niet staan heb. En kijkt, nu ik dat doe…

…ontdek ik wat bijkomende informatie. Ik wist uiteraard dat Eduardus de zoon van Ludovicus was, en ik had in de jaren 1980 in een sigarenkist bij mijn grootouders een doodsprentje gevonden van Horlianna Francisca Waegenaer (gestorven in 1935 en ook een dochter van Ludovicus), maar schets mijn contentement als in de overlijdensakte van hierboven gewoon nog een kind opduikt!

De gegevens:

• Joannes Ludovicus Waegenaer was 77 jaar oud en nog altijd timmerman
• hij was geboren in Stekene en woonde in Zelzate, in het “Kerkelaantje” (waar ik geen spoor van terug vind op Google, misschien eens een oude kaart van Zelzate zoeken)
• zijn ouders zijn Dominicus Waegenaer en Maria Joseph Seghers
• het overlijden wordt aangegeven door zijn twee zoons, allebei timmerlieden die in Zelzate wonen: Ludovicus Waegenaer, 31 jaar oud, tijdelijk verblijvend in Wondelgem, en Eduardus Waegenaer, 38 jaar oud

Die Ludovicus van 31 jaar oud, die is dus nieuw, hoera! (Ik zal dan later eens het spoor volgen, in eerste instantie niets gevonden in de geboorten van rond 1850 — komt dus op de to do-lijst.)

Afijn. Terug naar de voorouders. Dominicus Waegenaer heeft een kind gehad in 1805. Hij is dus met veel zekerheid geboren vóór 1797. 

Dat is belangrijk om weten, want dat wil zeggen dat zijn geboorte niet in de burgerlijke stand kan staan, want er was toen geen burgerlijke stand (we hebben de Burgerlijke Stand te danken aan Napoleon). En vandaar: stap drie.  

Stap drie: parochieregisters

In de 18de eeuw en vroeger is het niet meer met geboortes en overlijdens te doen, maar met dopen en begrafenissen. En is het niet meer met uitgebreide documenten door professionele ambtenaren opgesteld te doen, maar met notities van de pastoor, die bijzonder wisselend van kwaliteit kunnen zijn. 

Oh, en ‘t is ook in het Latijn te doen. Niet dat dat zo enorm problematisch is, want de formuleringen zijn behoorlijk standaard, maar toch. Het is met naamvallen en zo. En afkortingen. 

Bij het Rijksarchief staan de parochieregisters alhier. 

Waar waren we? Bij Dominicus; ergens vóór pakt 1780 geboren in wellicht Stekene. Een groot geluk dat er praktisch altijd indexen zijn, anders was het onbegonnen werk:

Een alfabetisch register op bijna 200 jaar dopen, yum. Ik kijk eerst naar Waegenaer, en daar vind ik er twee. Joanna Coleta en Adrianus, allebei kinderen van Antonius (Emmanuel) Waegenaer en Joanna (Petronilla) Vangoethem:

Het klinkt misschien vreemd, maar door de band zijn namen redelijk stabiel: Vuijlsteke bijvoorbeeld, dat gaat tussen nu en 1750 wel eens over en weer naar Vuylsteke en weer terug, maar andere vormen genre Vulsteke, Vuulsteke, Vulsteker, Vuylsteker en zo, dat komt zeer zelden of nooit voor in de Burgerlijke Stand. 

In de parochieregisters is dat niet altijd meer waar. En met een naam als Waegenaer al helemaal niet. Ik ben dan ook meteen gaan kijken bij mogelijke alternatieve spellingen, en kijk:

Strike! Nog allemaal kinderen van Emmanuel Antonius of Antonius Emmanuel of gewoon Antonius Dewaegenaere / Dewagenaer / Dewageneer! 

En kijk wie daar staat te blinken helemaal bovenaan, geboren op 29 december 1772? Dominicus (De)waegenaer(e)! Naast zijn broers Augustus Norbertus, Joannes Antonius, en Petrus Antonius. Het nummer 226 verwijst naar het paginanummer in het doopregister, en inderdaad:

Het ziet er misschien op het eerste gezicht Latijn uit, maar het is dus echt niet zo ingewikkeld:

• Die 29 Decembris baptizavi 
  — op de dag van 29 december doopte ik
• Dominicum filium emmanuelis antonii de Wagenaere et joannae Petronillae Van Goethem
  — Dominicus, zoon van Emmanuel Antonius De Wagenaere en Joanna Petronilla Van Goethem
• natum hodie circa 4tam [=quartam] mat[utinam]
  — geboren vandaag rond het vierde uur van de ochtend
• susceperunt augustinus Van goethem et Theresia Van Spitael
  — ‘hebben ten doop gehouden” (t.t.z. waren doopouders): Augustinus Van Goethem en Theresia Van Spitael

(Het was blijkbaar de laatste doop van het jaar, en de pastoor heeft er wat statistieken onder geschreven: in 1772 werden er in Stekene 22 huwelijken ingezegend, 102 kinderen gedoopt, en 96 mensen begraven waarvan –slik– maar 40 hun communie hadden gedaan.)

Er is geen groot geheim in het “ontcijferen” van wat er geschreven staat: op den duur leert een mens de lettervormen kennen, en het helpt enorm dat er vaak veel andere dingen rond geschreven staat waardoor letters en woorden uit de context kunnen afgeleid worden, én dat de formuleringen redelijk standaard blijven. 

 

En voilà, zo moeilijk was dat. Op pakweg anderhalf uur tijd van “ik weet dat mijn grootvader geboren is op 11 april 1907 in Wetteren” naar de overgrootvader van de grootvader van mijn grootvader. Zonder uw luie zetel te verlaten.