Ed Nelson
Eastern Shore Publishing, 2023
386 blz.

’t Zijn allemaal dingen. Ik kan mij nauwelijks herinneren wat er allemaal “uitgevonden” is in dit boek, zo rap dat het allemaal gaat. En natuurlijk is dat meer dan totaal onrealistisch, maar bon. Ik heb tot nader order nog altijd nood aan dingen waar ik mijn hoofd op nul kan zetten.

Electriciteit, stoomtreinen (en -tractors, en -schepen), radio, fotografie, film — op minder dan tien jaar geïntroduceerd in de 8ste eeuw na Christus. En scholen, (gemengde) moderne legers met machinegeweren en kanonnen, veranderingen in erfrecht, de integratie van heel Engeland, een verbond met Ierland, Jutland/Denemarken en IJsland, ’t is allemaal iets.

Uitbreiding op het continent is het moeilijkste in dit boek: de Franken worden deels ingelijfd, maar deels ook niet, tot een enorme confrontatie op het einde van het boek. Daar worden in twee gevechten door de vierhonderdduizend Franken afgeslacht (en een dikke twaalfduizend aan de andere kant).

Totale waanzin natuurlijk. Karel de Grote, veel later en met een veel groter en centraler bestuurd rijk dan de Franken in deze wereld, kon lang niet de hélft van dat aantal op de been brengen. De verzamelde legioenen van het Romeinse Rijk op hun hoogtepunt waren kleiner dan dat.

Franken zoals ze hier worden omschreven, zouden nooit de bevoorrading van zo’n leger kunnen verzorgd hebben, zeker niet als ze meer dan anderhalve maand op tocht waren terwijl de tegenstrever van verschroeide aarde deed.

En hoe ze dan ook tot de laatste man afgeslacht worden, is zo mogelijk nóg onrealistischer. Ik vroeg aan mijn lokale artificiële intelligentie wat die ervan dacht, met een leger van 50.000 man, wat ook al enorm veel zou geweest zijn:

If we assume a disciplined but non-professional Frankish army, the breaking point would likely be around:

Casualty %	Estimated Deaths	Likely Outcome
5–10%	2,500–5,000	Morale starts to waver, but army still holds if leadership is strong.
15–20%	7,500–10,000	Many units begin to flee, especially if no rallying point exists.
25–30%	12,500–15,000	Army breaks and routs unless extreme discipline or strategic advantage holds them together.
40%+	20,000+	Total collapse—at this stage, it becomes a massacre rather than a battle.

Likely Breaking Point: Between 20–30% casualties (10,000–15,000 dead/wounded)

Breaks sooner (10,000–12,000 casualties) if:

• Leader is killed or captured (e.g., Charles Martel in 732—had he died, the Franks might have collapsed).
• Flanks collapse, allowing encirclement.
• Retreat is possible (soldiers often fled if escape was easy).
• Heavy cavalry charges into them (Umayyad cavalry or Byzantine cataphracts could devastate them).
• They are mostly levied troops with low discipline.

Holds longer (15,000+ casualties) if:

• They are heavily armored warriors (Frankish nobles and household troops).
• Religious/motivational factors drive them to fight harder.
• They have a strong leader still commanding (e.g., Charles Martel rallying troops).
• They are in a fortified position (hills, forests, rivers).

“Bijna onmiddelijk, gezien ze bestookt worden met voor hen onbekende vuurwapens en kanonnen, terwijl ze een rivier moeten oversteken” klinkt al heel wat redelijker. Al zou het het verhaal natuurlijk ook meteen veel complexer maken: een leger waarvan een deel op de vlucht slaat of zich terugtrekt, en wie weet zelfs guerilla-acties begint, is iets heel anders dan een land quasi zonder volwassen mannen waar onze protagonist de grote Jan kan gaan uithangen en iedereen eten en drinken en huizen en nieuwe landbouwmethodes en gezondheidszorge en scholen en watnog kan geven.

In dit boek kwam er een Rode Idiaan van Idianenland op de proppen (via geen idee hoe terechtgekomen in IJsland en mee komen vechten tegen de Franken), is er een handelsroute met China, heeft de keizer van Rome een officiële gezant gestuurd, en is er een expeditie naar Afrika opgezet.

Dit was boek vier en er zijn er tot nog toe zeven, zie ik op de Goodreads. Ik blijf hardnekkig doordoen. Tot de man de wereld veroverd heeft, wellicht.