Mensen zijn slecht, zo simpel is het. Iets zo fantastisch als Wikipedia is een krabbennest van kleine achtertuinmachtswellustelingen en salonfascisten geworden. Een heerlijke site als Metafilter is het domein van een kliek eenheidsdenkende social justice warriors geworden. Elke commentaarsectie op elke krant wordt op geen tijd een mestvaalt van ongeïnformeerde haatspuierij. Zelfs Stack Overflow is al jaren kak.

Tien jaar geleden was ik optimistisch, en dacht ik er net zo over als Jessamyn van Metafilter: mits genoeg voeling met het publiek, mits volgehouden inspanning en dialoog, mits duidelijke regels, komt het allemaal wel in order met een online forum.

Nu begrijp ik dat het alleen een kwestie van tijd is. Drie soorten mensen zijn de dood voor elke online community:

• mensen die enorm overtuigd zijn van hun gelijk, die mensen met een andere opinie a priori afschrijven (denk N-VA-woordvoerder of rabiate feminist of Black Lives Matter-adept of anti-GGO-actievoerders of fundamentalistische krakers of fundamentalististe moslims of fundamentalistische alles, eigenlijk),
• idioten, die aan een half woord en een geleende slogan genoeg hebben om zich een opinie te vormen, en waar zelfs geen discussie mee mogelijk is (denk 90% van de reacties op krantenartikels, of de spreekwoordelijke man in de straat of in Café De Sportvriend), en
• trollen, die het expres naar de kloten helpen.

Die trollen, die bestaan, maar die zijn in de absolute minderheid. Ik speel wel eens for the lulz advocaat van de duivel, of ik verdedig op meer of min doorzichtige wijze een standpunt waar ik voor geen centimeter in geloof, maar dat duur nooit lang, en ik zorg er wel voor dat het uiteindelijk duidelijk is wat ik écht denk. 

Mensen die willen en wetens een discussie om zeep helpen? Er zijn er niet zo enorm veel. Ik geef de meeste mensen het voordeel van de twijfel: ze spelen geen rol, maar ze verdedigen hun opinies oprecht.

Omdat ze niet geïnformeerd zijn, of omdat ze niet willen geïnformeerd zijn, omdat ze in een loopgravenoorlog terechtgekomen zijn waar ze niet zonder gezichtsverlies kunnen mee ophouden, of omdat er iets anders speelt waardoor ze zich niet in de plaats van een andere persoon kunnen stellen… het maakt eigenlijk niet zo hard uit.

Want het probleem met de drie groepen is hetzelfde: er is geen dialoog mogelijk.

Soms lukt het om een doorbraak te forceren — het beste voorbeeld vind ik nog altijd die keer dat Glenn op Big Brother was en dat heel Vlaanderen voor het eerst in het echt zag dat een echte homo geen vreemd verwijfd wezen van een andere planeet is, maar gewoon een mens zoals gij en ik. Soms kan het, een paradigm shift, een catharsis, een inzicht “oei, hier zijn we te ver gegaan” of “gho ja, ‘t is eigenlijk wel waar” of “tiens, zo had ik er nog niet over nagedacht”.

Maar de mens is en blijft door de band slecht, en een kuddedier, en hoe groter de groep hoe achterlijker.

Er is misschien één ding goed aan die etterbuilen van Facebookgedreven Vlaamse onderbuikopinies: dat ze in het open zijn. Dat we allemaal samen beseffen dat die er zijn, en dat ze niet meer verdoken zitten aan togen overal ten lande, in voetbaltribunes en kantines op het werk, bij tafelgesprekken in serviceclubs en onder kennissen.

Dit is hoe de mens in elkaar zit. Warts and all. Er is geen enkel excuus meer om verbaasd te staan van “een zoveelste Zwarte Zondag” of “het onbegrijpelijke succes van Jeremy Corbyn en Donald Tump en Viktor Orbán en Erdoğan”.

Dit is ons land. Read ’em and weep.

Verbaas u eerder hoe wij er ooit in geslaagd zijn –en nog altijd– om mooie dingen te maken, om dingen op te bouwen, om niet in eindeloze chaos te verzeilen.

De mens is slecht, maar toch is er zo enorm veel goed in de wereld. Dáár ben ik elke dag weer verbaasd over.