Ik denk dat ik dit jaar Sandra het beste nieuwjaarscadeau sinds vele jaren heb gegeven:

Yup, we zijn ook op de YNAB-bandwagen gesprongen.

Ik had het lang (láng) geleden al eens geïnstalleerd, toen het nog een echte toepassing was die kon gedownload worden, en er noch kop noch staart aan gevonden. En dan was ik nog eens een trial begonnen, toen Kelly er gelijk heel de tijd over begon te schrijven, maar met veel tegenzin wegens toch zeer ingrijpend en lastig. 

Maar toen was er nieuw werk en moest er tegelijkertijd een nieuwe auto gevonden worden waardoor het financieel allemaal minder evident werd, en komt er ook nog universiteit van Zelie aan, en worden de kinderen er in het algemeen alleen maar ouder op en de kosten dus groter. 

En zeer concreet was het toen plots begin december, was ik met maten op weekend geweest, en toen was het ergens net voorbij de helft van december en was al het geld op. Gelijk echt helemaal op.

En dus is ook daar de kogel door de kerk geschoten. En is het een You Need A Budget-abonnement geworden. 

Eigenlijk zou het een YNAB-cursus plus abonnement worden, maar tegen dat ik het definitief besloten had, was de cursus bij Kelly al afgesloten. En ik ben er eigenlijk wel van overtuigd dat het zonder ook kan. Een programma dat gemaakt is voor eindgebruikers, daar ga ik geen cursus voor volgen, ha!

En ik ben het nog maar vijf dagen bezig, maar ik zie het al werken. Dus het komt wel in orde, denk ik. 

De rekeningen

De opstart is het vervelendste: de rekeningstand van alle mogelijke plaatsen waar er geld zit in de toepassing steken. In ons geval is dat:

• cash van mij en van Sandra
• zichtrekening van mij en van Sandra
• spaarrekening van mij en van Sandra 
• spaarrekening van Louis, Jan en Anna
• mijn kredietkaart

In het begin was ik de cash vergeten, en ik vraag me af of ik nu eigenlijk ook de maaltijdchequeskaart er ook zou moeten in steken — maar dat zie ik dan wel later. 

Het begin van het begin is eenvoudig: gewoon de rekeningstand (positief of negatief) noteren voor de rekeningen, en tellen hoeveel cash ge op zak hebt. 

Iets later bleek dat de kredietkaart vervelend deed: de beginstand op 1 januari gaf aan hoeveel ik uitgegeven had sinds 24 december of zo, en op 4 januari kreeg ik de –slik– afrekening van 24 november tot 23 december op mijn dak, waardoor alles in de soep liep. Ik vond online niet op 1-2-3 veel relevante hulp, dus heb ik maar alle uitgaven van de vorige afrekening ingegeven, waardoor de overschrijving van de afrekening overeenkwam met echt gemaakt uitgaven. 

Het ziet er nog allemaal een beetje wonky uit, met die betaalperiodes die niet samenvallen met maanden, maar we zien wel wat het geeft.

Belangrijke stap bij het opzetten van de rekeningen: ingeven wat de inkomsten zijn. Wij hebben er ons maandelijk loon en kindergeld in gestoken, en ook al een aantal voorziene 'interne transfers', die van rekeningen die we controleren naar rekeningen gaan die we controleren: een maandelijks bedrag dat we naar onze spaarrekening sturen en naar die van de Louis, Jan en Anna.

(We doen dat ook met Zelie, en we geven ook nog maandelijks zakgeld aan de vier kinders, maar dat ingeven moest wachten tot we daar budgetcategorieën voor hadden, want eens dat geld overgeschreven is, is het uit onze handen en kunnen we er niets meer meer doen.)

Budget

Er zitten een aantal voorgedefinieerde budgetcategorieën in bij het opstarten, maar dat is helemaal naar goesting aan te passen. Wij hebben er op dit moment vijf hoofdcategorieën met een hoop subcategorieën van gemaakt:

• Vaste kosten (lening voor het huis, voor de verbouwingen, voor de auto, verzekeringen en ziekenfonds, electriciteit, water, internet en telefoon, abonnementen en hosting en al, school, zakgeld van de kinders, dat soort zaken)
• Variabele kosten (boodschappen, benzine, kledij, boeken, etc.)
• Onderhoud (huis, medische kosten, auto, keuken, computers en dingen, dienstencheques, …)
• Amuseleute (muziek en video, film, gaan eten, gaming, …)
• Lange termijn (een geplande grote vakantie in de loop van het jaar, opleidingen, …)

Regel 1: Give Every Dollar a Job

YNAB heeft vier regels, dus zo ingewikkeld is het niet.

Als de lonen ingevoerd zijn, dan staat er bovenaan het scherm in een groot groen vak een bedrag To be budgeted. Het is de bedoeling dat daar 0 euro staat: elke cent die binnenkomt, moet in het begin van de maand een doel hebben.

Dat wil dus zeggen dat we een slag slaan in budgetbedragen voor elke individuele categorie. Ik ga ervan uit dat het iets is dat zich zal verfijnen in de volgende maanden, maar een paar voorbeelden (wij zijn met zes, pro memorie):

• we zouden één keer per maand naar een film willen gaan kijken: 100 € gebudgetteerd
• we willen één keer per maand degelijk gaan eten: 250 € gebudgetteerd
  

Geen idee of we dat allemaal aanhouden, maar 't geeft toch een indicatie. Als ik eens geen zin heb om te koken voor de kinders en ze hebben goesting om pizza te bestellen, dan weet ik dat ik niet meer voor 250 € zal kunnen gaan eten, want dat gaat van de 'gaan eten'-categorie af. 

Het budgetteren van de vaste kosten was dan wel weer eenvoudiger: gewoon in het netbanking-dinges alle rekeningen afgaan, en herleiden naar een kost per maand. Klaar!

Regel 2: Save for a Rainy Day

De budgetten zijn op maandbasis, maar het geld dat er naartoe gaat, wordt niet allemaal noodzakelijk uitgegeven: langetermijndoelen vertaalt ge naar een maandelijkse kost, en daar komt elke maand geld in terecht. 

Als we een auto kopen en we volgen één bepaalde leningformule, moeten we binnen vier jaar 8000 € leggen. We hebben natuurlijk geen 8000 €, maar op 48 maand uitgezet is dat 170 € per maand. En dus zetten we in de categorie 'Lange Termijn' een subcategorie 'Overname auto', en budgetteren we daar elke maand 170 € in.

Dat wil zeggen dat als er op het einde van de maand nog 200 euro over is op de rekening, dat er eigenlijk maar 30 euro over is, want die 170 staat opzij.

Ik heb al een subcategorie 'Computer en materiaal' aangemaakt voor de aanschaf van nieuwe computers als degene die we nu hebben onvermijdelijk zullen kapot gaan en een categorie 'Vakantie' om eens op grote vakantie te gaan binnen twee jaar, maar als we toch op termijn van jaren denken voor de auto en de computers en vakantie, kunnen we net zo goed op termijn van jaren denken voor fietsen, wasmachine, droogkast, verbouwingen, …

Regel 3: Roll with the Punches

…ah, maar wat gebeurt er als het plots onverwacht minder gaat? Dat is normaal, en dat is geen drama. Deze maand was het op 2 januari al van dat in de subcategorie 'Medische kosten': 720 euro van de orthodontist. Slik.

Ik had niet zoveel gebudgetteerd. En ik ben nog maar net begonnen, dus ik heb natuurlijk nog geen potje opgespaard. En dus heb ik het geld (tijdelijk) weggehaald van een andere categorie.

Dat maakt het zeer zeer duidelijk: geld kan maar op één manier uitgegeven worden (zie regel 1). Geld uitgegeven aan de dokter kan niet meer uitgegeven worden aan iets anders. En ja, dat lijkt belachelijk, maar dat is bij mij alvast een enorme revolute: mijn regel was altijd "ik geef geld uit zolang er geld op de rekening staat, en als er geen meer is, dan stop ik wel met uitgeven". Wat het natuurlijk redelijk pijnlijk maakte als er rekeningen toekwamen, of onverwachte kosten. 

Dat zou bij dezen niet meer het geval moeten zijn. Als er onvoorziene kosten zijn, okay, tot daar aan toe. Dan wordt het iets minder bij een andere categorie.

Regel 4: Live on Last Month's Income

…en het logische gevolg van regel 1, 2 en 3 is het uiteindelijke doel van YNAB: in plaats van geld uit te geven tot het op is, of godbetert te leven op krediet, is het de bedoeling om geld zo lang mogelijk te laten staan. 

Regel vier zegt dat het de bedoeling is om op termijn te leven op de inkomsten van de vorige maand, maar eigenlijk zou dat moeten zijn: laats geld zo lang mogelijk ongebruikt staan. 

In het ideale geval wil dat dan zeggen dat ge op termijn een hele maand of zelfs meer zonder inkomsten zoudt kunnen leven, omdat er genoeg buffer opgebouwd staat.

Ik heb nog geen maand afgewerkt, dus ik zie wel hoe het in de de praktijk werkt, maar zoals ze het zeggen bij YNAB:

If you’re done budgeting for the month and you have extra funds, budget some to the next month until that ‘To be Budgeted’ is at zero. The next time you sit down to budget, repeat the process.Send those dollars to the next month, whatever you can. In short order you’ll realize that you just funded all of February and it’s the middle of January. You’ll sit there befuddled. “Did I do something wrong? Am I missing something?” (You may have missed Valentine’s Day. Go back and adjust.)

En nu?

Ik moet voor de voorzienbare toekomst elke uitgave die ik doe ingeven in YNAB. Dat klinkt erger dan het is — er is een degelijke app voor telefoon die het gemakkelijk maakt om dat overal en altijd te doen — maar het is wel werk, natuurlijk. 

Ik ben de persoon die vorige maand loononderhandelingen moest doen toen hij van werk veranderde, en die op dat moment voor de eerste keer in bijna acht jaar ritueel zijn loonbrief opengedaan heeft. Die al jaren pertinent weigert zijn kredietkaartafrekeningen open te doen of onder ogen te komen. Die al jaren volhoudt dat elke uitgave onder 100 euro "niet echt telt", of toch in het begin van de maand, als er nog geld van de rekening kan gehaald worden. Die al jaren leeft met de vuistregel "geld uitgeven tot de bank zegt dat het niet meer kan, en dan wachten tot het loon gestort is en dan kunnen we weer verder". 

Maar ik heb er een goed gevoel over. We zijn vier en een halve dag verder, en ik heb nog nooit van mijn leven zo goed geweten hoeveel geld er binnenkomt en buiten gaat. En in tegenstelling tot wat ik al heel mijn leven denk, voel ik mij daar veel rustiger bij. Ik heb grip op mijn leven, lijkt het wel. 

Euh ja, sorry als het een beetje sekte-achtig klinkt.

[Ah ja: de Toolkit for YNAB-extensie voor Chrome is ook zeer aangeraden. Die geeft u wat bijkomende rapporten.]