(eerder verschenen op Gentblogt)

SKEPP, de Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudowetenschap & het Paranormale, reikt sinds 1996 jaarlijks twee prijzen uit. De SKEPPtische Put gaat naar wie zich uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld en de popularisering van kennis en wetenschap totaal verkeerd heeft begrepen, en de Zesde Vijs gaat naar iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve kennis inzake pseudo-wetenschap en het paranormale.

De naam van de prijs verwijst naar kwakzalvers–paragnosten, homeopaten, gebedsgenezers, waarzeggers, wichelroedelaars, osteopaten, dat soort volk–die vaak beweren over een zesde zintuig te beschikken, maar eerder “een vijs los” hebben. Mensen die bewezen hebben over een extra portie gezond verstand te beschikken, door in de media op te vallen door een genuanceerde kritische kijk op de zaken of door een grondig gedocumenteerd betoog, krijgen een “zesde vijs”.

De prijzen werden woensdagavond uitgereikt in Depot Central in de Lammerstraat. De presentatie van de avond was in handen van Koen Fillet, die trouwens met Jongens en Wetenschap in 2001 ook al zo’n Zesde Vijs won.

Goochelaars en illusionisten, van Houdini tot James Randi, staan traditioneel op de barrikaden in de strijd tegen de kwakzalverij en de bedriegers–it takes one to know one. Het was dan ook maar passend dat de SKEPP-prijzenuitreiking opgeluisterd werd door Marc Braem, stichtend lid van SKEPP en drijvende kracht achter het Illuseum, en door de onnavolgbare Gili.

Kandidaten genoeg voor de SKEPPtische Put: de zender Lifestyle TV en het programma Astro-Contact op VTM waren lang in de running. Uiteindelijk werd het VijfTV, en in het bijzonder My Mind and Body—lees het forum en huiver. De prijs werd uitgereikt door (pdw): “het programma, dat soms tot vijf keer per dag uitgezonden wordt, doet voor de wetenschap wat een hond doorgaans doet voor een lantaarnpaal. Er worden zogeheten medium, helderzienden en paranormale genezers in opgevoerd die zonder schroom ‘specialisten’ genoemd worden. Er wordt schaamteloos geparasiteerd op de wanhoop en het verdriet van de mensen. Het ergerlijke is dat de goedgelovigheid van veel van de kijkers verzilverd wordt door SMS-en en 0900-lijnen.”

Zoals de traditie ondertussen gebiedt, werd de onderscheiding niet persoonlijk in ontvangst genomen. Toen (pdw) woensdagnamiddag naar VijfTV toog, bleek geen van de 144 paragnosten te hebben voorspeld dat hij zou komen. Meer nog: ze bleken zichzelf onzichtbaar gemaakt te hebben. Ook de woordvoerder van VijfTV was nergens te bekennen: pas na enig aandringen door de redactie van Feyten of Fillet wou de man een reactie kwijt op de radio.

Gili, daar moeten we op Gentblogt geen verkeerd woord over horen. Al jaren niet, eigenlijk. Miljoenen televisiekijkers voor “Supertalent”, schouwburgen, of (zoals hier) een café met een man of twintig: allemaal gaan ze plat voor de rock’n rollste mentalist van Vlaanderen (en enórm ver daarbuiten).

Euh, ja, ’t was zeer goed, dus. Andermaal.

De Zesde Vijs 2008 werd door SKEPP-voorzitter Prof. Dr. Willem Betz uitgereikt aan Jan Vanlangendonck, voor zijn onverdroten zoektocht naar “de zeer beroemde helderziende Maria Duval”.

Vanlangendonck bracht in het najaar van 2007 in Peeters & Pichal op Radio 1 week na week verslag uit van zijn zoektocht. De naam Maria Duval wordt wereldwijd als handelsmerk gebruikt door het bedrijf Astroforce, dat via paginagrote advertenties mensen strikt voor iets dat eigenlijk grootschalige oplichting is. Ze werken op de emoties, ze spelen in op angst en jaloezie, en gaan de meest laag-bij-de-grondse marketeer-truuks niet uit de weg om de mensen allerlei quatsch te verkopen: amuletten, ritualen, talismans.

Veel mensen vroegen zich af of Maria Duval ook echt bestond. Ja, dus: uiteindelijk slaagde Vanlangendock erin om haar te strikken voor een interview, dat in november 2007 uitgezonden werd, op Radio 1 en op TV in Koppen.

Wim Betz: “Een journalist moet en mag zich in dit soort onderwerpen niet voor de domme houden. Journalisten hoeven niet altijd dubieus neutraal te zijn: gevaarlijke onzin, als het dat is, mag ook zo aangekaart worden. En zeker als het erg schadelijke nonsens is, die gericht is op de zwaksten in de samenleving: de goedgelovigen, de ongelukkigen, de eenzamen, de mensen met problemen. Als journalist mag je een kat een kat noemen, een charlatan een charlatan, een oplichter een oplichter. ”

Jan Vanlangendonck nam de prijs–een oorkonde en het profiel van een metalen vijs in een zware sokkel–in ontvangst, dankte al de leden van de redactie van Peeters & Pichal, en constateerde nuchter dat de journalistiek niet meer kan doen dan aan de kaak stellen. Deze prijs is daarbij een extra duwtje in de rug: morgen zal Maria Duval alvast opnieuw vermeld staan in de landelijke pers.

Voor Vanlangendonck is het nu aan de overheid en de politie. Die moet er werk van maken om de internationale misdadige organisatie achter Maria Duval op te rollen.