Een camion zand kunt ge niet legen met een riek.

Behalve dat: ik vind dat ik veel te veel het gevoel heb dat we collectief camions zand aan het legen zijn met rieken. Het lijkt alsof niemand echt vat heeft op dingen die aan de hand zijn. Het onderwijs loopt in het honderd, de politiek idemdito, het klimaat, allerlei. En ik weet dat dat problemen zijn die zó complex zijn dat er geen oplossingen zijn, dat we alleen maar kunnen hopen op hier en daar een stamp geven aan een hefboom die dan een andere hefboom een duw geeft die sommige zaken in een andere richting nudgen. Maar het is zo verschrikkelijk ontmoedigend soms.

En of het ver of dicht is, dat gevoel blijft gelijk hetzelfde. Hoe ouder ik word, hoe meer ik besef dat ik eigenlijk op zeer weinig dingen vat heb.

Een expert, als het goed gaat, maakt een evolutie door: eerst weten we niet dat we slecht bezig zijn, dan leren we het verschil tussen goed en slecht en komt er een periode dat we beseffen dat we slecht bezig zijn, daarna leren we manieren om goede resultaten te halen en zijn we bewust goed bezig, en op den duur internaliseren we dat allemaal en zijn we onbewust goed bezig.

We beginnen allemaal ons leven zonder er stil bij te staan dat we niets kunnen zeggen over of doen aan wat dan ook, en dan worden we ouder en denken we dat we dingen kunnen onder controle krijgen, en dan worden we nog ouden en beseffen we dat dat allemaal nonsens is. Dat we weinig of niets controleren. Eventueel kunnen we iets proberen doen aan de manier waarop we de dingen binnen laten komen — loslaten, aanvaarden, upekṣā, ataraxia, mindfulness, dat soort dingen.

Maar zo ver ga ik nooit geraken. Er blijft, vrees ik, voor eeuwig en één dag een pulserende tennisbal ongeruste benauwdheid ergens onder mijn sternum zitten. Die alleen te verdoven is maar niet weg te krijgen.