Hij lag al een tijd in een coma, maar nu is hij overleden.

Ik las een paar maand geleden nog zijn Forerunner Saga.

Ik las hem graag. Hij schreef uitstekende boeken.

🙁

Ja, ’t was weer zo’n week die voorbijgevlogen is, en ik besef ineens dat het verdomme bijna december is, en dat ik nog een aantal dagen vakantie op overschot heb dit jaar.

Gelukkig kunnen vakantiedagen wel wat overgezet worden naar het volgende jaar, maar toch: ik ben daar niet zo voor. Wat voor ge het weet, staat er een onoverkomelijke stapel vakantiedagen ergens op te nemen en dat is ook niet zo leutig. ’t Is dus de week vóór de kerstvakantie geworden, eind december. Dan was er voor het moment toch nog niets gepland, en vanaf januari wordt het hoedanook drukker wegens groot project.

Ik heb dan ook maar in één moeite een kalender voor volgend jaar gemaakt, met de officiële feestdagen en statutaire verlofdagen en voor zover ik nu al inschat de vakantie erop:

Ik zet er nog “schoolvakantie” op, maar eigenlijk is dat bijna geen zorg meer. De drie oudste zijn dan niet meer op school, en de jongste heeft eigenlijk geen individuele begeleiding van ons meer nodig. 🙂

Zo een zee van tijd jong, die 2023.

Ik ben een tijd geleden gevallen en dan was mijn rug katsjee en dan heb ik een jaar in hospitaal en zetel en bed gelegen en alles.

Er is nog altijd vanalles kapot in mijn rug en al, en ook lastig: een tijd later bleek dat mijn nieren naar de zak waren. Terminaal nierfalen, ’t zijn dingen, en zie mij naast chronische pijn nu ook nog chronisch ziek zijn jong!

Er zijn allerlei heroïsche operaties gebeurd en ik bespaar u de details, maar waar het nu over gaat: het zag er lang naar uit dat ik zeer binnenkort aan de dialyse zou gehangen worden, en daar heb ik dan ook een arterioveneuze fistel voor aangemeten gekregen.

Dat is waar ze een slagader en een ader doorknippen, en die dan met elkaar verbinden dat dat zou opzwellen en gemakkelijk zijn om naalden in te steken. Dat geeft ook rare resultaten: ik kan niet veel inspanningen meer doen met mijn linkerhand, ik kan links geen uurwerk dragen, en waar ader en slagader met elkaar verbonden zijn, groeit dat maand na maand. Het is nog lang niet zo erg als de meest griezelige afbeeldingen die Google u ongetwijfeld voor kan schotelen, maar toch. Het pulseert ook voortdurend en het maakt ook verschrikkelijk veel lawaai, en het is daarnaast gewoon pijnlijk en lastig.

Nu is mijn niersituatie sinds een tijd gestabiliseerd. Pas op, nog altijd terminaal nierfalen hé, maar wel in die mate stabiel dat onmiddellijke dialyse er niet in meteen inzit. En dan is zo’n fistel — een alsmaar groeiende ballon vol bloed, eigenlijk — vanuit hemodynamisch standpunt niet zo’n goed idee.

En dus zei de nefrologe bij mijn vorige controle dat dat ding eigenlijk ook wel weg zou mogen, dat als het weer nodig is, we er wel ergens anders één steken.

Dus heb ik vandaag maar een mail gestuurd naar een vaatchirurg om dat allemaal uit te leggen en te vragen hoe we verder gaan om die arterioveneuze fistel weg te smurfen. Als ik het goed begrepen heb, is dat de verbinding doorknippen, en dan, euh, de slagader afbinden? En de ader laten afsterven?

I dunno.

Spannend wel. Ik kijk alleen niét uit naar de verdoving. Bij het plaatsen was dat een lokale verdoving van de arm, maar om die verdoving te kunnen toedienen, was het met een stompe naald onder stroom in mijn oksel koteren tot ze de juiste zenuws gevonden hadden.

Dat misschien liever niet meer. Dan liever totale narcose.

Ik heb een bus deo staan en die is op een dag van mijn bureau gevallen en nu vind ik ze niet meer terug maar ’t is geen groot probleem want ze was toch bijna helemaal leeg.

Wat ook leeg is, maar dan van inborst, is mezelf. Ik vraag dus aan mijn jongste zoon die toevallig in de buurt was om mijn bankkaart af te luizen om er boodschappen mee te doen, of hij in het boodschappen doen in de winkel ook eens langs de apotheker zou kunnen gaan (dichtste dispensaris van degelijke deo) en een nieuwe bus mee zou kunnen nemen.

De apotheker is vele tientallen meters verder dan de winkel, en dus zocht hij uitvluchten om niet te moeten gaan. Uitvlucht één: “jamaar er staat nog een bus deo in de badkamer”. Neen: dat is een bus die er alleen maar uitziet als een bus deo, maar eigenlijk een bus scheerschuim is. Dat niemand hier in huis gebruikt, of het zou het vrouwelijk contingent moeten zijn voor benen en zo, maar zelfs dat betwijfel ik.

Uitvlucht nummer twee: “jamaar er zit nog een bus deo in de kast”.

Dat was wél een goede uitvlucht, zelfs al was het een bus van een merk dat mij niets zei en er redelijk verdacht uitzag (schimmige foto in het donker getrokken, vandaar aardappelkwaliteit):

Maar goed, deo is deo, dacht ik. Ik dus vanmorgen pscht pscht — en wat graadt ge? L’Oréal Men Expert Cool Power Ice Effect met [Cryo Caps]™ Technology is gewoon precies what it says on the tin: dat voelde aan alsof ik een schotelvod vol pepermunt in mijn oksels aan het uitwringen was.

Wat, tgoja, ook een ervaring is, vermoed ik?

WARE HET NIET dat dat ijskoud muntachtig gevoel gewoon de hele dag niet weggegaan is.

Klein vraagje: als een onderdeel van uw lichaam ongewoon fris aanvoelt, waar is dat dan een indicator van? Precies: dat het nat is en dat de wind erin zit.

Broeders in Christus: oksels zijn niet bedoeld om de hele dag aan te voelen alsof er drie drijfnatte washandjes vol verpulverde Frisk en menthos onder geklemd zitten. Ik heb de hele dag het niet het idee gehad dat mijn oksels antitranspiratoir behandeld waren, maar precies het omgekeerde: alsof ik uren aan een stuk ijskoud zweet aan het zeiken was.

Geen goed idee, L’Oréal. Geen goed idee.

Ik zag Park Eun-Bin voor het eerst in Extraordinary Attorney Woo, waar ze magistraal goed Woo Young-woo speelt, een autistische advocate die met vallen en opstaan haar weg vindt in een wereld waar ze heel moeilijk in past.

En dan kwam ik ze opnieuw tegen in The King’s Affection, waar ze al even ongelooflijk goed Dam-i speelt, de tweelingzus van de vermoorde kroonprins Lee Hwi, die moet doen alsof ze een jongen (en later: een man) is, in een wereld die helemaal in zou storten als de waarheid naar boven zou komen.

Twee heerlijke rollen, maar ik wou ze ook eens zien “gewoon” acteren, en dus legde is Do You Like Brahms? op, waar ze Chae Song-ah speelt, een violiste met nét niet genoeg talent om uitstekend te zijn. (Haar naam, Chae Song-ah, klinkt heel hard als 죄송합니다, “het spijt mij” in het Koreaans, maar dan met een tch in plaats van een met zj. Pijnlijke momentjes als daar telkens even een spel van gemaakt wordt en de ondertitels laten het afweten.)

Ik moet beginnen aan aflevering 6 van de 16; de twee hoofdpersonages (die, als de wereld is zoals de wereld zou moeten zijn, op het einde samen zullen zijn) hebben elkaar al welgeteld één keer aangeraakt. Op het einde van de vijfde aflevering hebben ze een pinky promise gedaan, en zag het héééééél even naar uit dat ze elkaar een hand gaan geven.

Ik schat tegen aflevering 9 een kuise kus op de wang, tegen aflevering 11 een kuise kus op de lippen, en eind aflevering 15 een tweede kus op de lippen. En dan in de 16de aflevering samen voor het leven, natuurlijk.

Wat een heerlijke actrice, Park Eun-Bin, trouwens.

Om de zoveel tijd heb ik een kleine hartverzakking. Dan denk ik dat iets in mijn computer aan het doorbranden is omdat alles naar verbrande elektriciteitsdraad ruikt. Of denk ik dat er ergens in het huis iets aan het smeulen is. Of dat er ergens een wasmand of een vuilbak spontaan aan het combusteren is geraakt.

Dan zoek ik rond mij, en loop ik snuivend het huis rond, constateer ik dat het van overal lijkt te komen, kom ik uiteindelijk buiten in den hof of op straat en herinner ik mij dat ah ja, ’t zal iemand in de straat zijn die zijn open haard in brand gestoken heeft.

Ik ben er niet speciaal principieel zwaar tegen — alleszins niet zoals die andere mens in onze straat die mensen met een open haard of een kachel het leven expliciet zuur wil maken, en zelfs zo ver gaat om ze te doxxen op de interwebs — maar het is altijd een beetje van “ah ja, dammit, smerige stank” en “ah ja, eigenlijk: milieuvervuiling en fijn stof”.

Ja, we hadden thuis altijd een open haard, maar dat was een andere tijd. En het rook niet zo chemisch.

Grmbl.

Het was 1990 en ik had Britse vrienden die ik een paar keer per jaar zag en voor de rest veel brieven over en weer mee schreef. Die vrienden kwamen allemaal van families die zo rijk waren als de zee diep was, en die dan ook allemaal naar de beste public schools waren geweest en dan naar Oxford gingen en alles.

We kwamen fantastisch overeen, met gedeelde interesses en referentiekaders

En dan, ik zal het nooit vergeten: we zaten aan de rand van het water te lachen en te doen, en ineens zei één iemand needle nardle noo, waarop een andere what-what-what, en een derde shutupeccles waarop een koor van shut up! shut up Eccles! shutupeccles!

Ik was heeltegans gobsmacked — geen flauw idee waar het over ging. The Goon Show, zo bleek. En net zoals we allemaal heelder stukken Monty Python konden nadoen met geluidseffecten en alles, kenden zij allemaal hele afleveringen van een antieke voorloper van Monty Python.

Dit was vóór het internet echt iets was, ruim vijftien jaar voor Youtube bestond, en dus was het bijzonder moeilijk om er ook maar iets van te leren kennen. Mijn ene vriend stuurde mij, toen we allemaal weer in ons eigen land waren, een set cassettes op.

De eerste aflevering die ik beluisterde was The Jet-propelled Guided NAAFI, en ik was direct verkocht — het begint namelijk met Henry Crun en Minnie Bannister, en met Eccles:

En wat verder zit deze onsterfelijke dialoog tussen Grytpype-Thynne en Moriarty, die mijn vrienden aan het water helemaal hadden nagespeeld, stemmen en alles:

GRYTPYPE-THYNNE:
You illiterate swine. It’s Moriarty, where are you?

MORIARTY:
Here. In the piano!

GRYTPYPE-THYNNE:
What the devil are you doing in there?

MORIARTY:
I’m hidin’!

GRYTPYPE-THYNNE:
Don’t be silly, Haydn’s been dead for years.

Fantastisch en heerlijk en ik ben sindsdien een fan en ik denk dat ik alle afleveringen die te vinden zijn beluisterd heb.

Kijk, een documentaire:

En hier is de fantastische site waar scripts en afleveringen en meer te vinden zijn: http://www.thegoonshow.net/

En wat ben ik soms content dat Youtube mij uit het niets dingen voorschotelt die mij dertig jaar naar het verleden katapulteren.

Goeie help wat een treinwrak was Enola Holmes 2. Ik weet wel dat ik niet altijd evenveel moet verwachten van een serie met als doelpubliek tienermeisjes, maar toch.

Ik kan mijn het disbelief gewoon niet hard genoeg suspenden, vrees ik. Dat er in allerlei lagen van de bevolking in negentiende-eeuws Londen een soort afspiegeling van huidskleur is zoals die in London anno 2022 is, tot daaraantoe. Maar dat de luciferstaking van 1888 zo hard geromantiseerd wordt dat het neerkomt op een walk-out van stuk voor stuk fotomodellen van meisjes: ugh.

Eén personage gezien met phossy jaw, ’t is te zeggen: abcessen in de mond wegens blootstelling aan fosfor, met uiteindelijk als gevolg een onderkaak die gewoon intern volledig rot, en etter die er langs fistels aan de buitenkant uitloopt, en dat het been ’s nachts licht geeft.

Ik had er vaag van gehoord op voorhand, en toen ik dat personage zag ben ik op zoek gegaan op tinternet en — leve Internet Archive, een mens kan het niet genoeg zeggen — kwam ik op een hele case study uit 1857 terecht waar een geval in detail beschreven wordt. “Removal of the entire lower jaw” als titel geeft al een beetje weer waar het over gaat.

Cornelia is een meisje van 16, ouders allebei overleden (vader van tuberculose toen ze zeven was, moeder van de één of ander koorts als ze 12 was). Beginnen werken in een luciferfabriek toen ze 13 was, en na iets meer dan twee jaar kreeg ze tandpijn, en dan gezwollen tandvlees, en dan alsmaar meer tot ze een gat onderaan haar kaak kreeg waar de etter uit begon te lopen.

Ze blijft een dikke maand in het hospitaal, en dan besluit de goede dokter het kaakbeen maar te verwijderen:

On the 19th of January, 1856, thirty-three days after her admission, I proceeded to remove a portion of the necrosed bone upon the right side, intending to leave both the symphysis to which the lingual muscles are attached, and the ramus of the jaw. No anaesthetic was used. The patient was placed on the operating table, with her head and shoulders elevated, and her, face turned towards the left side. The external incision commenced midway between the angle and condyle of the right side, and extended along and under the base of the jaw, terminating one quarter of an inch below the symphysis menti. The soft parts were next divided, and the periosteum carefully separated from the bone. A chain saw was then passed under the jaw into the mouth, half an inch to the right of the symphysis, and the bone sawn through. The saw was again passed under the jaw, at its angle, for the purpose of dividing the bone at this point, but, unfortunately, on attempting to work it, the chain broke. I now seized the bone at this point with Liston’s forceps, and endeavored to divide it, when it was readily discovered, in this attempt, that the jaw was necrosed to its articulation. I then endeavored, with the forceps, to remove the jaw entire upon the right side, and succeeded, with considerable effort, in completely enucleating it from its periosteal covering.

“No anaesthetic was used” — dus zonder verdoving heeft de man haar kaak opengesneden, een kettingzaag rond het kaakbeen geplooid en het been doorgezaagd.

De kettingzaag breekt, hij probeert het kaakbeen in stukken te knijpen met een forceps.

Blijkt dat het hele kaakbeen aan die kant genecrotiseerd is tot aan het gewricht, en dan sleurt hij het er maar met man en macht helemaal uit:

Probleem opgelost? Welneen. Een week later blijkt de fistel aan de linkerkant nog voortdurend te etteren: “the disease was extending upon the left side, involving new portions of the jaw, and giving rise to an immense secretion of intolerably offensive pus”.

Dus dan maar een tweede operatie, drie weken na de eerste. Weer zonder verdoving, en om te proberen vermijden dat de zaag weer zou breken, zagen ze op een andere plaats, maar dan — ach ja, hoe gebeuren zo’n zaken? — valt plots heel het midden stuk van de onderkaak eruit, en slikt Cornelia haar tong in. “Respiration instantly ceased, and suffocation impended”, maar geen paniek! met veel tegenwoordigheid van geest (en een tang die in de buurt lag) slagen ze er snel in de tong uit de keel te trekken, en om zeker te zijn dat ze niet opnieuw zou ingeslikt worden, naaien ze de tong met een paar welgemikte hechtingen vast.

Blijkt dat het been links niét volledig rot is, maar voor de zekerheid besluiten ze het toch maar te verwijderen. Wellicht omdat het niet rot genoeg is om het, zoals aan de andere kant, uit zijn gewricht te trekken met een tang, halen ze de beitel boven.

Dat allemaal zonder verdoving, uiteraard, maar op het einde van de operatie krijgt ze toch twintig druppel laudanum.

⁂

Geen flauw idee wat er daarna met het meisje van zestien zonder onderkaak gebeurd is, maar, vóór ze in het hospitaal geraakte wegens die totaal rotte onderkaak: “she remained in the factory until one week previous to her admission into the hospital”. Weinig waarschijnlijk dus dat ze de rest van haar dagen op het gemak heeft gespendeerd ergens aan een zomers strand.

Veel kans dat ze hetzelfde gedaan heeft als een aantal andere gevallen omschreven in het document hierboven:

Elizabeth Karker, aged 25, born in Germany [omschrijving van miserie, om dan te besluiten met:] pursues her avocation at the same factory, while her sister is still sick.

Of

Catherine Brivogel, German ; poor, single ; aged 19 when disease commenced; it lasted for three years. Her occupation was that of dipper, which she followed nineteen months — during all this time her mouth was sore ; she left at the end of nineteen months, and returned again in six months

Of

Amelia Miller, aged 21, born in Germany; […] commenced work in the factory two years since, when nineteen years of age, and was then enjoying robust health. […] The disease com menced with a toothache. She applied to a dentist to have the tooth extracted, and in the attempt the tooth was broken off with a portion of the alveolar process. Her face swelled considerably, but she returned immediately to her work. […] the pain grew more severe ; suppuration was established, and matter was freely discharged from the gum, by the side of the teeth. Dead bone finally made its appearance in the diseased jaw, and large sequestra were removed from time to time. In this manner, the whole maxillary bone on the right side […] has been removed […] The disease, however, is not arrested ; upon the left side it is still extending, and gradually involving the healthy periosteum, and inducing necrosis of the remaining portion of the jaw. […] Unless the entire diseased bone be removed, there seems little hope that the disease will be arrested, short of complete destruction of the lower jaw.

Of

Charles Jacobs, aged 27, German by birth, unmarried ; […] His disease commenced, about four years ago […] He returned directly to his work, without waiting for the wound to heal. The pain in the jaw did not cease, but gradually increased in severity. […] Necrosis of a large portion of the left side finally took place, and a considerable part of the jaw, from the symphysis to the articulation, was removed by a physician. […] The disease, however, still continued to extend upon the opposite side, involving new portions of the jaw in necrosis. His general health continued very good ; and he was able to pursue his work, with but occasional interruptions.

Allemaal mensen die doodziek zijn, waarvan de beenderen in het gezicht letterlijk aan het wegrotten zijn, maar die toch terug naar hetzelfde werk gaan, want waar moeten ze naartoe?

En dat was één van de redenen dat ik het moeilijk had met de quasi spontane walk-out na één stukje speech die de meisjes deden in Enola Holmes 2: waar moeten ze naartoe? De film toont een blije uittocht uit de fabriek, met Millie Bobby Brown aan het hoofd van een stoet vrolijke meisjes — maar waar moeten ze naartoe? Hoeveel werkgelegenheid is er voor meisjes zonder vangnet, zonder opleiding, zonder wat dan ook?

Prostitutie?

Lovenswaardig, dat ze heel eventjes en in de marge op het einde zeggen dat die luciferfabriekstaking verwijst naar een écht gebeurd iets, maar het was allemaal zó ondraaglijk licht.

Een slechter mens dan mij zou zeggen dat ze dáár beter wat meer aandacht aan zouden schenken, aan de gevolgen van de excessen van losgeslagen kapitalisme en de miserie die dat veroorzaakt — het soort toestanden die we nu nog altijd meemaken trouwens (Qatar, iemand?), dan performatief hier en daar wat personages met een donkere huidskleur in de castingmix draaien.

Maar bon.

Ik was beginnen kijken naar 11.22.63 (boek al met al wel graag gelezen). Ergens in de loop van de tweede aflevering besefte ik plots dat ik dit allemaal al gezien had. Ik bleef verder kijken, maar tegen dat ik aan aflevering 4 zat, en er een soort romance aan het groeien was tussen hoofdpersonage en ander personage, zag ik de tekenen van oh nee dit loop verkeerd af, en had ik gewoon geen goesting meer om verder te kijken. Dat, en dat ik het al gezien had en het mij allemaal zeer bekend begon voor te komen.

En dan begon ik te kijken naar Killer Sally, een documentaire over Sally McNeil, die na een leven vol miserie en een tweede huwelijk vol mishandeling, haar man doodgeschoten had. Ik heb het één aflevering uitgehouden, want ook dat werd mij allemaal te deprimerend. Ik had absoluut geen zin in een verhaal dat ongetwijfeld alleen maar triestiger en triestiger ging worden.

Een korte blik op haar Wikipediapagina leert mij dat ik absoluut gelijk had om te stoppen met kijken, ik zou er niet gelukkig van geworden zijn: veroordeeld tot een veel zwaardere straf dan had gemoeten, alleen maar omdat ze er niet uitzag als een vrouw die mishandeld zou worden.

Ik was dringend op zoek naar dingen om naar te kijken die mij niet herinnerden aan alle miserie rondom ons, en dan zag ik dat (deel één van) het vierde seizoen van Manifest uit was. Dat dan maar opgezet en tien afleveringen later, helaas: echt niet goed. Maar dan écht. Niet. Goed.

Het concept is dat er een vliegtuig vijf jaar in het niets is verdwenen en dan terug is opgedoken, en dat de mensen aan boord een soort visioenen hebben van de toekomst — en nu wordt daar een soort religieuze nonsens aan geborduurd die meer en meer op mijn zemels werkt. Bah. Ik zal dan nog naar het tweede deel van het vierde seizoen kijken als het uitkomt, kwestie van ik geloof niet in sunk cost fallacy, maar toch. ’t Zal niet met goesting zijn.

En het blijft dus maar wachten op iets leutigs en goed. Misschien dan toch maar The King’s Affection?

Niet écht mislukt natuurlijk, want veel niets gedaan en alles. Maar ik had nu echt gedacht dat ik veel dingen zou gedaan krijgen.

Naar het park gaan om beesten te vangen en daar dan foto’s van te maken. Verder werken aan den hof. Allemaal series en films bekijken en allemaal boeken lezen.

Het is praktisch niets van dat alles geworden. Een paar series gekeken. Een beetje verder geluisterd naar een audioboek. En veel rondgelummeld, dat moest ook dringend gebeuren natuurlijk.