Er zijn geen zekerheden meer! Ze pakken ons alles af, de wetenschap!

Handen omhoog wie géén fantastische herinneringen heeft aan die prachtige Duitse hangkaarten vroeger in de klas, van Entwickelung des Römischen Reiches en Vergrößerung des Frankenreichs von 481-814, en meest boeiend van al de kaart van de Völkerwanderung, met allerlei pijlen die vertrokken uit het diepste van de steppen van Centraal-Azië, op de voet gezeten door de Hunnen, en dan in grote troepenbewegingen over honderden jaren heen Europa overspoelden, soms opsplitsend, soms weer tesamen komend, Ostrogoten, Wisigoten, Vandalen, Longobarden, Sueven, Franken en anderen, voorbij het Iberisch schiereiland en tot in Carthago.

Met horden wildemannen die nauwelijks worden tegengehouden door de Romeinse limes, en die ze dan uiteindelijk in golven overspoelen en Rome ten gronde richten:

Wel, blijkbaar: niets van dat alles. Er is geen echt spoor van massale volksverhuizingen, en ze hebben ons allemaal blaaskes wijsgemaakt. Kort door de bocht: vanaf de renaissance was het de gewoonte om de barbaren de schuld te geven van het ondergaan van het West-Romeinse Rijk, en waren de barbaren de slechteriken. En dan kwam de negentiende eeuw en was iedereen plots nationalistisch, en was het helemaal in om de oorsprong van de Europese natiestaten te zoeken in de volksstammen van lang geleden.

Terwijl die grote volksstammen eigenlijk helemaal geen coherente gehelen waren, maar eerder losse verbanden van mensen die sterke leiders volgden en nu eens ‘Hunnen’ waren omdat de baas een Hun was, en dan eens ‘Gothisch’ omdat het goed stond om Gotisch te zijn, en dan weer ‘Franken’ of ‘Alemannen’ omdat ze met een grote groep samen onder een nieuwe leider optraden.

Zeker dat er identiteiten en talen en culturen achter die namen zaten, maar blijkbaar dus meer zo’n beetje hetzelfde scenario als bij het ontstaan van het Frans: kip-en-eigewijs eerst de kip (de groepering) en dan pas het ei (de identiteit). Stapsgewijze ethnogenese, waarbij de politieke en ideologische constructie zeer zwaar primeert op het genetische of genealogische.

Een (zeer) summier overzicht van de paar eeuwen rond 476, dat kort maar duidelijk doet aanvoelen hoe complex de situatie was, en hoe onmogelijk het is om in het algemeen te spreken van barbaarse invallen — wegens alsdat de Romeinen en de ‘barbaren’ meer mét elkaar dan tegen elkaar werkten, en het op den duur zeer moeilijk was nog te weten wie een zuivere Romein was en wie niet.

Fijn boekje om eens een avond te lezen.

(Ik geef trouwens met enige schaamte toe dat ik dit enkel bij de hand genomen heb omdat er één van de auteurs Dumézil was, en ik dacht dat het Georges Dumézil was. Bleek dat het Bruno Dumézil was, een verre neef. Ah well.)

[van op Boeggn]

‘t Was al heel lang geleden dat ik met zoveel plezier een boek gelezen heb. Geen existentieel geëmmer, geen existentiële angst, geen diepe gedachten over de zin van het leven, eenzaamheid, het mens-zijn of wat nog: gewoon recht door zee Jongens & Wetenschap-science fiction.

Astronaut Mark Watney geraakt na een ongeluk alleen achter op de planeet Mars. Het ziet er naar uit dat hij ten dode is opgeschreven: niet voldoende zuurstof, water of voedsel, en geen kans op een reddingsmissie.

Volgen 384 bladzijden probleemoplossen en spanning. En grappig bovendien.

Er komt een film van, ergens in oktober 2015, geregisseerd door Ridley Scott en met Matt Damon in de hoofdrol, en dat zal ongetwijfeld leutig zijn, maar lees nu alvast het boek: van harte aangeraden.

[van op Boeggn]

Het was denk ik fijne collega Jan die mij er op wees dat Bill Gates How to Lie with Statistics aanraadde. Een klassieker, uiteraard. En natuurlijk had ik het al gelezen, meer nog: ik heb een oude vierdehandse papieren versie in huis.

Gekocht op een markt ergens, ettelijke jaren nadat ik het ontdekt had tijdens een vakantiejob in de bibliotheek van het Europacollege, waar het gezellig in de afdeling Economie stond, tussen de lijvige boekwerken over econometrie en andere dingen waar mij het zweet van uitbreekt.

Uit nostalgie heb ik het vandaag tusendoor nog eens herlezen. En ja, dat lukt, tussendoor herlezen: het is zeer, zeer kort. De 142 bladzijden in grote letters zijn doorspekt met leutige tekeningen, helemaal in jaren-1950-stijl. Et pour cause, wegens alsdat het boekje al van 1954 dateert.

Nostalgie, en niet veel meer dan dat vrees ik: het is leutig, maar iemand die ook ooit maar een half oog heeft laten vallen op iets dat met datavisualisatie, statistiek of gelijkaardige te maken heeft, zal niet echt veel bijleren.

Dit kan helpen voor een snelle introductie, maar degelijke handboeken statistiek hebben de volledige inhoud hiervan tegenwoordig in de eerste paar hoofdstukken staan.

[van op Boeggn]

“Zullen we anders eens een paar karakters wat uitdiepen?”, zal de ene helft van James S.A. Corey tegen de andere helft gezegd hebben, en zo gezegd, zo gedaan.

In deel vijf van de Expanse-reeks moet de Rocinante gerepareerd worden na de Spannende Avonturen van het vorige boek, en terwijl James Holden bij zijn schip in de buurt blijft en onderzoek doet naar mysterieus verdwijnende ruimteschepen, gaan de drie andere leden van het kernteam elk hun eigen weg. Naomi naar iemand uit haar verleden in The Belt ergens, Amos naar iemand uit zijn verleden op Aarde, Alex naar iemand uit zijn verleden op Mars. *KUCH* totaal niet geforceerd of niets *KUCH*

De drie bezoeken lopen alledrie anders af dan de mensen zelf het hadden verwacht of gehoopt, de drie bezoeken geven ons allemaal achtergrondinformatie waarmee de karakters wat uitgediept worden, en het is bij momenten spannend, en leest allemaal zeer vlot weg.

Wat té vlot, vind ik, want uiteindelijk gebeuren er op de achtergrond verschrikkelijk ingrijpende dingen, die bij mij nooit echt helemaal veel impact hebben gemaakt. Mutatis mutandis leest het als iemand die zijn oud lief gaat bezoeken en oh ja, ondertussen valt er een atoombom op zijn stad en staat het land in brand, maar hey, niemand uit zijn direkte omgeving gaat dood dus zo enorm erg is het niet.

De achtergrond, da’s een soort rebellie / burgeroorlog / opstand / reeks terroristische aanslagen door (op het eerste zicht) radikale Outer Planet Alliance-mensen, die het niet pikken dat Aarde en Mars hen tot de schroothoop van de geschiedenis veroordeelt.

Op het eerste zicht, want MacGuffin van dienst is andermaal de protomolecule, en in een epiloog wordt nog maar eens ten overvloede duidelijk dat ja, we het volgende boek ook zullen moeten kopen, als we ooit hopen te weten wat er eigenlijk aan het gebeuren is.

Ik hoop alleen van ganser harte dat de heren James S.A. Corey (pseudoniem van Daniel Abraham en Ty Franck, FYI) weten waar ze naartoe aan het gaan zijn. Dat we hier met andere woorden te maken hebben met iets als The Gap Cycle (op voorhand gepland afgesloten geheel) en niet met iets als Lost (machtig interessante premisse en uitstekend begin, monumentale clusterfuck wegens “laten we het allemaal eens uitvinden terwijl we bezig zijn en mysteries en cliffhangers schrijven waar we zelf niet van weten wat ze betekenen”).

Zucht ja. Ik houd het op “pulp, maar leesbaar”.

[van op Boeggn]

Tgo ja, hoe gaan die dingen? Ik had een boek gelezen en ik begreep het niet allemaal maar ik vond het wel zeer wijs om lezen, en dus dacht ik: ik zoek er nog eentje over het onderwerp.

Het internet heeft me Indo-European Linguistics: An Introduction van James Clackson aangeraden, en het internet had daar gelijk in. Knippety-plakkety uit het voorwoord:

Do we need another introduction to Indo-European linguistics? Since 1995 four have been published in English (Beekes 1995, Szemerényi 1996, Meier-Brügger 2003, Fortson 2004) and the ground seems to be pretty well covered. This book, however, aims to be an introduction of a different sort. Whereas the works mentioned give up-to-date and (usually) reliable information on the current thinking on what is known in Indo-European studies, here the aim is to present rather areas where there currently is, or ought to be, debate and uncertainty. Whereas previous introductions have aimed for the status of handbooks, reliable guides to the terrain presented in detail, this one aspires more to the status of a toolkit, offering up sample problems and suggesting ways of solving them. The reader who wants to know the details of how labio-velar consonants developed in Indo-European languages or the basis for the reconstruction of the locative plural case ending will not find them here; instead they will be able to review in detail arguments about the categories of the Indo-European verb or the syntax of relative clauses. The result is that this book has shorter chapters on areas such as phonology, where there is now more general agreement in the field, and correspondingly longer sections on areas which are passed by more summarily in other introductions.

Yepyep. Nog meer dan bij Fortson gaan er hier dingen helemaal over mijn hoofd, maar daar staat tegenover dat er ook enorm veel wijze en boeiende en interessante dingen in staan.

Na een korte inleiding volgen een paar gebalde hoofdstukken (Phonology, Morphophonology; Nominal morphology, Verbal morphology) waar ik me meer aan het zinken dan aan het zwemmen voelde, maar de laatste twee dikke hoofdstukken (Syntax en Lexicon and lexical semantics) alleen waren de prijs van het boek waard.

En nu, verdorie, zou ik meer willen weten en er meer willen over lezen. Heb ik goesting om op zoek te gaan naar Dumézil en dingen.

Maar een mens moet weten waar zijn grenzen liggen. Ik denk niet dat het goed zou voelen. Ik zou eigenlijk dat eerste boek nog eens moeten grondig lezen en helemaal proberen begrijpen.

Even terug naar fictie, denk ik.

[van op Boeggn]