Ah, Neal Stephenson. “Lange lange boeken met ingewikkelde ingewikkelde plots”, zo zit die mens in mijn hoofd. De schuld van Cryptonomicon, The Baroque Cycle en (vooral) Anathem.

Zijn eerste werken, helemaal in de sfeer van cyberpunk (ah, the memories), had ik gelezen toen ze uitkwamen, en Cryptonomicon ook en de drie boeken van de Baroque Cycle ook, maar door door Anathem ben ik niet geraakt. En ik besefte heel lang niet dat de mens van Snow Crash dezelfde mens van System of the World was, zo verschillend vind ik ze geschreven. Net zoals ik het wel ergens intellectueel kan bevatten dat Stephenson de mens van Mongoliad is, maar het niet echt helemaal visceraal besefte.

Het was dan ook met een zekere “ahem ik vraag me af waar ik me deze keer aan kan verwachten” dat ik aan Seveneves begon. Want ah ja, naar goede gewoonte had ik geen korte inhoud, reviews of opinies gelezen.

Bijkt: ‘t is het einde van de wereld, en wat er daarna gebeurt. Net op een mystieke manier of zo (alhoewel, misschien, zei hij ‘spoiler alert’ knipogend), maar op een zo realistisch mogelijke harde SF-manier.

Er vliegt iets in de Maan — een zwart gat, iets anders, maakt niet uit: het gevolg is dat de Maan in zeven grote stukken uiteen barst, en dat zeer snel duidelijk wordt dat de hele mensheid niet zo lang meer heeft. De brokstukken botsen namelijk tegen mekaar, vallen daarbij uiteen in kleinere stukken, die ook tegen mekaar botsen en lang verhaal kort: zeer binnenkort zal er met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid een situatie ontstaan waarbij er zoveel brokstukken zijn dat het onvermijdelijk is dat er ergens binnen een jaar of twee een kettingsreactie komt waarbij een groot deel van die kleine en grote brokstukken op de Aarde gaan neerregenen, en dat het geen week duurt of de hele aardoppervlakte staat in brand, de zeeën verdampen, einde van dit hoofdstuk leven op Aarde.

Twee jaar om een noodplan uit te werken, met technologie die niet zeer veel verder staat dan wij op dit moment.

Volgen spannende avonturen in probleemoplossen, pragmatiek en politiek. In ruwweg twee helften van gelijke grootte: de race naar de ruimte om zoveel mogelijk mensen te redden, en dan wat er tijdens de cruciale eerste jaren gebeurt met die mensen in de ruimte. En om het helemaal af te maken: ergens dik voorbij de helft van het boek begint een hoofdstuk met het equivalent van “…en vijfduizend jaar later…”.

Wat u dus eigenlijk twee boeken in één geeft: een apocalyptisch verhaal en een genesis-achtig verhaal. Het eerste heeft niet zo heel veel happy ends, het tweede is wat utopischer en open van einde.

Geen groots of fantastisch boek, daarvoor vind ik de genetische woo-woo in het tweede deel té veel woo-woo, en zoals (helaas) vaak bij Stephenson is het idee gelijk veel beter dan hoe het uiteindelijk allemaal afloopt. Maar geen verkeerd boek, hoegenaamd niet. Content het gelezen te hebben. En voor wie bang was van Stephenson na zijn moeilijke boeken: Seveneves leest als een (ruimte)trein.

[van op Boeggn]

De grootste verdienste van Charles Palliser’s debuut is dat het niet alleen vlot leesbaar, maar bij momenten ontroerend en altijd spannend is.

Dat is niet zo evident als een mens zou kunnen verwachten, want het is ook een meticuleus geconstrueerd boek. Een korte uitleg. Een quincunx is iets dat er uitziet als de vijf op een dobbelsteen: vier punten in de hoeken en één punt in het midden.

In het boek The Quincunx gaat het over vijf families: de Huffams, de Mompessons, de Clothiers, de Palphramonds, en de Maliphants. De vijf families zijn al generaties met elkaar verbonden, maar hoe precies wordt pas geleidelijk duidelijk. Elke familie heeft in haar familiewapen een quincunx van rozen zitten: telkens vijf keer vier rozenblaadjes en in het midden een knop, in variaties met wit, zwart en rood — elk wapen is dus een quincunx van quincunxen.

Het werk bestaat uit vijf delen (één voor elke familie), met telkens vijf boeken, met telkens vijf hoofdstukken — 125 hoofdstukken, een quincunx van quincunxen van quincunxen dus. Aan het begin van elk deel staat het familiewapen van de familie, en aan het begin van elk boek staat één van de vijf rozen van het wapen, en — hou u vast — elk van de vijf hoofdstukken van elk boek is geschreven door een andere verteller naar gelang de kleur van het blaadje of de knop: de meerderheid van de hoofdstukken komen overeen met witte bladeren of knoppen en zijn van de hand het hoofdpersonage, maar elk rood en zwart element wordt verteld door zijn eigen verteller.

Oh, en in de hoofdstukken van het hoofdpersonage komen door middel van lange monologen vijf vertellers aan het woord naast het hoofdpersonage. Het klinkt onnoemelijk ingewikkeld, maar het is nog niet gedaan: één van die vijf is de moeder van het hoofdpersonage, en haar stuk staat in het midden van het middenste, in de vorm van een stuk dagboek dat (inderdaad) opnieuw in vijf onderdelen is gesplitst, met een mysterieus ontbrekend midden. Oh, en allerlei personages zijn eigenlijk ook vijf vermomd:  Fortisquince, Quigg, Quilliam, de bankiers Quintard (& Mimpriss): quinque (vijf in het latijn), Sancious klinkt als cinq (vijf in het Frans), Pentecost is penta (vijf in het Grieks), Umphraville en Phumphred klinkt als fünf (vijf in het Duits).

Zot!

Maar trek u dat vooral allemaal niet zo hard aan: op het allereerste niveau leest het als een bijzonder spannende Dickens. Met een jongen die niet weet wie zijn vader is, die bij zijn moeder leeft ergens op de buiten, verborgen voor een mysterieuze vijand, die dan uiteindelijk moet vluchten, in armoede verzeilt, avonturen beleeft bij een dievenbende, etc., etc.

Dat het eigenlijk een nauwkeurig opgebouwde parodie van Victoriaanse fictie is, dat het meer met De Naam van de Roos en The French Lieutenant’s Woman te maken heeft dan met Great Expectations, da’s dan voor het herlezen.

Van ganser harte aangeraden. Dit was denk ik mijn derde of vierde keer sinds 1989, en binnen een paar jaar lees ik het zeker nog eens.

[van op Boeggn]